Abstract:
یکی از مباحث مهم و اساسی در هر مکتب و نظام اجتماعی، تبیین نقش و جایگاه دولت در اقتصاد و تحقق عدالت اقتصادی است و این مهم در مکتب اقتصادی اسلام نیز از دیر زمان مورد اهتمام دانشمندان اسلامی بوده است. هدف اصلی مقاله حاضر بررسی نقش ولت در تحقق معیارهای عدالت اقتصادی در ایران میباشد و برای این منظور با بهرهگیری از متون دینی به ویژه قرآن و سنّت و نظریّات دانشمندان اسلامی، نخست به صورت آمار توصیفی به وضعیت معیارهای مختلف عدالت اقتصادی پرداخته شده سپس نقش دولت در تحقق عدالت اقتصادی با استفاده رهیافت پارامتر متغیر در طول زمان (TVP) و روش کالمن فیلتر در طی دوره زمانی 1395-1355 مدلسازی و برآورد شده است. نتایج حاصل از مدل نشان میدهد که مخارج جاری دولت در طی دوره مورد بررسی اثرگذاری یکسانی بر معیارهای عدالت اقتصادی نداشته ولیکن مخارج عمرانی دولت همواره باعث بهبود عدالت اقتصادی گردیده است. میزان تورم به عنوان یکی از متغیرهای اثرگذار بر شاخصهای عدالت اقتصادی بوده و همواره باعث بدتر شدن شاخصهای عدالت اقتصادی شده است. همچنین یافتهها نشان میدهد رشد اقتصادی ایران در بهبود معیارهای عدالت اقتصادی ناموفق عمل کرده است و اثرگذاری معنیداری برعدالت اقتصادی نشان نمی دهد.
Machine summary:
هدف اصلي مقاله حاضر بررسي نقش ولت در تحقق معيارهاي عدالت اقتصادي در ايران ميباشد و براي اين منظور با بهره گيري از متون ديني به ويژه قرآن و سنت و نظريات دانشمندان اسلامي، نخست به صورت آمار توصيفي به وضعيت معيارهاي مختلف عدالت اقتصادي پرداخته شده سپس نقش دولت در تحقق عدالت اقتصادي با استفاده رهيافت پارامتر متغير در طول زمان (TVP) و روش کالمن فيلتر در طي دوره زماني ١٣٩٥-١٣٥٥ مدلسازي و برآورد شده است .
جدول شماره (٢)- روند شاخص توسعه انساني (HDI) و اجزاي آن (به تصویر صفحه رجوع شود) سهم بري براساس ميزان مشارکت درتوليد (عدل طبيعي ) از ديدگاه اسلامي از اين اصل حمايت شده است که : «محصول تـلاش هـر کـس بايستي به خودش برگردد» به عبارت ديگر در اسلام هرکس کار نيکو انجام دهد پاداش او ضايع نمي شود١ (کهف ٣٠).
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل شماره (٤)-شاخص رفاه آمارتياسن و اجزاي آن در طي دوره ١٣٥٧-١٣٨٧ مدل تحقيق در اين مطالعه از رويکرد تخمين پارامترها با ضرايب متغير (TVP) جهت بررسي نقش دولت در تحقق عدالت اقتصادي طي سالهاي ١٣٩٥-١٣٥٥ استفاده شده است .
روند زماني شاخص هاي مختلف مورد بررسي نشان ميدهد که در دوره بعد از انقلاب ٥٧ اقدامات مؤثري براي تحقق عدالت اقتصادي صورت گرفته است .
Tehran: Research Center for Islamic Culture and Thought Publication, (In Persian).
Tehran: Research Center for Islamic Culture and Thought Publication, (In Persian).