Abstract:
یکی از مسائل بحث برانگیز در قرآن کریم که محل مناقشه برخی از عرفا قرار گرفته است تقدم در خلقت مرد بر زن و عاملیت واسطه بودن مرد در خلقت زن میباشد. در واقع این گروه از عرفا با مطرح نمودن اولویت در خلقت مرد، از زن با عنوان جنس دوم و طفیل وجود مرد نام برده و اساس خلقت زن را امری بی ارزش و صرفا جهت کامجویی، ازدیاد نسل و... معرفی نمودهاند. در حالی که در بینش اسلامی و با تکیه بر تعالیم وحیانی اگر چه زن و مرد دو جنس متفاوت محسوب میشوند اما هر دو دارای وحدت نوعی و ماهیت انسانی یکسان و منقسم از یک گوهر وجودی میباشند. و ملاک و معیار ارزش گذاری بین زن و مرد را در تقوا و پارسایی قرار میدهد.
هدف از نگارش این مقاله نگاهی تحلیلی-تطبیقی نسبت به جایگاه زن در هستی شناسی از منظر عرفا میباشد تا با تکیه بر آیات قرآن کریم به رفع تبعیض بین مرد و زن و متعاقبا به اثبات جایگاه وجودی زن به عنوان نوع انسانی منجر شود.
Machine summary:
مسأله دوم به مشخص نمودن جایگاه زن در نظام خلقت از منظر عرفا میانجامد همانگونه که میبدی اشاره نمود یکی از نظرات مطروحه در مورد خلقت زن، آفرینش او از جزئی از وجود مرد میباشد که میبدی و بسیاری از مفسران دیگر از قبیل کاشفی سبزواری (کاشفی سبزواری، 1369: 162) عجیبه الحسنی (عجیبه الحسنی، 1419ق، ج 1: 459، ج2: 293) ابن عربی (عربی، 1385، منازل باب 270 تا 325: 753؛ معارف باب 5 تا 34، 1381: 98؛ معارف باب 70 تا 72، بیتا، ج 5: 557؛ 1422ق، ج 1: 137) مولوی (فروزانفر، 1367، ج 3: 1026) قائل به یک مسأله مشهور تحت عنوان خلقت حوا از دنده چپ آدم میباشد که در تورات (ویلیام گلن و هنری مرتن، 1379: 2) نیز به آن اشاره شده است در حالی که برخی از اخبار این نظریه را مردود دانسته و در تفسیر عیاشی از عمرو بن ابی المقدام نقل شده است که یک فرد سائل از امام جعفر صادق (علیه السلام) درباره خلقت حوا سؤال نمود و حضرت در پاسخ این نظریه را که حوا از دنده چپ مرد خلق شده است را مردود دانسته و انجام این فعل را از حقتعالی عاملی بر عجز خداوند بیان نموده و فرمودند که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده است که خداوند مشتی از خاک را برداشت و بدست راست با هم مخلوط گردانید و از آن آدم را خلق و سپس از زیادتی خاک آدم حوا را خلق نمود.