Abstract:
چکیدهامروزه، داشتن تحصیلات دانشگاهی در جامعه ایرانی بهصورت یک ارزش و یکی از عوامل مهم تحرک اجتماعی درآمده است و به همین دلیل ورود به دانشگاه اتفاق مهمی محسوب میشود. ورود به مرحلة تحصیلات عالی، بهخصوص به دانشگاههای دولتی، همواره عرصه رقابت بوده و در سالهای اخیر، گرایش دانشآموزان و والدین آنها و فرایند مدرکگرایی سبب تمرکز بر کنکور و آمادهسازی دانشآموزان برای گذر از آن شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آزمون سراسری دانشگاهها (کنکور) بر دانشآموزان و خانوادههای ایرانی بود. روش پژوهش حاضر کیفی ـ کمّی (آمیخته) بود. جامعه آماری شامل دانشآموزان تمامی مدارس متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 94ـ1393 و والدین آنان بود. در فاز کیفی مطالعه با 60 دانشآموز و 60 والد مصاحبه بازپاسخ انجام شد و در فاز کمّی پژوهش با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای، 1096 دانشآموز و 1096 والد بهعنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه تاثیر کنکور بر دانشآموزان و پرسشنامه تاثیر کنکور بر خانواده بود. نتایج نشان داد که کنکور بر شیوه مطالعه و یادگیری، محتوای مطالعه، انگیزه و اهداف مطالعه و یادگیری، نگرش دانشآموز به کنکور، سلامت جسمانی و روانی و تفریحات و تعاملات آنان تاثیرگذار بود. انگیزه و اهداف مطالعه و یادگیری دختران بیشتر تحت تاثیر کنکور قرار داشت؛ اما در سایر مولفهها تفاوتی بین دختران و پسران وجود نداشت. همچنین، نتایج نشان داد که از نظر والدین، آزمون سراسری بر هدفگذاری و برنامهریزی خانواده، تعاملات و تفریحات خانواده، تعیین ملاکهای موفقیت و سبک زندگی/ ترجیحات زندگی فرزندان به طور معناداری تاثیر میگذاشت.
Machine summary:
بررسی تأثیر آزمون سراسری دانشگاهها بر دانشآموزان و خانوادههای ایرانی جلیل فتحآبادی بیتا شلانی سعید صادقی چکیدهامروزه، داشتن تحصیلات دانشگاهی در جامعۀ ایرانی بهصورت یک ارزش و یکی از عوامل مهم تحرک اجتماعی درآمده است و به همین دلیل ورود به دانشگاه اتفاق مهمی محسوب میشود.
قبولی در کنکور مسائل و مشکلات روانی و اجتماعی شدیدی برای دانشآموزان و خانوادههای آنها بهوجود آورده است و اگر ورود به دانشگاه مقدور نباشد، بهداشت روانی فرد و خانواده به خطر میافتد و بر تمام جنبههای زندگی تأثیر میگذارد (یارمحمدیان و همکاران، 1384).
نتایج نشان میدهد که کنکور بر تمامی مؤلفههای شیوههای مطالعه و یادگیری، محتوای مطالعه، انگیزهها و اهداف مطالعه و یادگیری، نگرش دانشآموزان به کنکور، سلامت جسمانی و روانی و تفریحات و تعاملات تأثیرگذار است و انگیزهها و اهداف مطالعه و یادگیری دختران بیشتر تحت تأثیر کنکور قرار دارد؛ اما در سایر مؤلفهها، تفاوتی بین دختران و پسران وجود نداشت.
در تبیین یافتههای پژوهش در زمینۀ تأثیر کنکور بر والدین میتوان گفت آزمون سراسری کنکور یکی از مصادیق آزمونهای خطیر است که در دهههای اخیر، نمرات بهدست آمده از آن اهمیت زیادی یافته است؛ برای مثال بسیاری از خانوادهها تصمیمهای مهم زندگی خود را بر اساس نمرات بهدستآمده از این آزمونها میگیرند و برنامهریزیهای خاصی را بر این اساس انجام میدهند (ملیسا و همکاران، 2002؛ کرمپتون و گریگوری، 2011).
نگرش بسیاری از والدین و دانشآموزان به آزمون سراسری این است که قبولی در کنکور بهویژه با یک رتبۀ خوب سبب برتری و شأن اجتماعی بیشتری برای افراد میشود.