Abstract:
فرج بعد از شدّت، از جمله آثار ارزنده قرن ششم به شمار میرود که در بردارنده مسائل اخلاقی و اعتقادی همانند: صبر در برابر سختیها، توکل به خداوند در حل مشکلات، ایثار و از خودگذشتی، انساندوستی، امیدواری در نیل به آرزوها با توکل به خداوند است. همانگونه که از عنوان کتاب برمیآید، نویدبخش گشایش و فرج برای انسانهایی است که خود را در معرض مصائب و سختیها میبینند. درواقع، نویسنده، با بهرهگیری از آیه شریفه «انّ معالعصر یسری» راه رهایی از سختیها را در قالب حکایات و داستانهای دینی و تاریخی آموزش میدهد. فرج بعد از شدت، علاوه بر اشتمال بر درونمایههای اخلاقی و تعلیمی، دارای جنبههای ادبی و هنری به منظور تاثیرگذاری بیشتر در ذهن خواننده نیز است. یکی از جنبههای هنری و ادبی کتاب، بهره بردن نویسنده از ویژگیها رمانتیکی و غنایی در داستانهاست که میتوان این ویژگیها را در درون برخی از حکایات و روایاتهای کتاب مشاهده نمود. تعمیم دادن عناصر رمانتیسم به کتابهایی از این قبیل با توجه به اینکه در دورههای قبل از پیدایش این مکتب هستند، خارج از تسامح نیست و نمیتوان آنها را مطابق با ویژگیهای رمانتیسم غرب که در قرن هجدهم پدید آمد، بررسی نمود؛ امّا ویژگیهای رمانتیکی همچون: بیان آزادانه احساسات و عواطف انسانی، توصیفهای مخیّل و هنری، قهرمانگرایی، فردیّتگرایی، عشق و مغازله را در معنای غالب آن، یعنی ویژگیهای عاشقانه که در ادبیّات فارسی از آن به ادبیات غنایی تعبیر میشود، میتوان در حکیات فرج بعد از شدت بررسی و تطبیق نمود.
Machine summary:
تعمـيم دادن عناصـر رمانتيسـم بـه کتاب هايي از اين قبيل با توجه به اين که در دوره هاي قبل از پيـدايش ايـن مکتـب هستند، خارج از تسامح نيست و نميتوان آن ها را مطابق با ويژگـيهـاي رمانتيسـم غرب که در قرن هجدهم پديـد آمـد، بررسـي نمـود؛ امـا ويژگـيهـاي رمـانتيکي همچون : بيان آزادانۀ احساسات و عواطف انساني، توصـيف هـاي مخيـل و هنـري، قهرمــان گرايــي، فرديــت گرايــي، عشــق و مغازلــه را در معنــاي غالــب آن ، يعنــي ويژگيهاي عاشقانه که در ادبيات فارسي از آن به ادبيات غنـايي تعبيـر مـيشـود، ميتوان در حکيات فرج بعد از شدت بررسي و تطبيق نمود.
در اين نوشته ، سعي محقق بر اين است تا با نگاهي بـه حکايـت هـا و داستان هاي فرج بعد از شدت ، ميزان بهره گيري نويسنده از مؤلفه ها و ويژگيهاي رمـانتيکي و غنايي مورد بررسي و ارزيابي قرار بگيرد و در نهايت به پرسش هـاي اصـلي تحقيـق پاسـخ مناسب داده شود.
هرچند اطـلاق رمانتيسـم در معنـاي جهـاني و اروپـايي آن بـراي ايـن گونـه داستان ها با تسامح است ، اما با بررسيهايي که در اين مقاله انجام ميدهيم ، خواهيم ديد کـه نويسنده به جنبه هايي از ويژگيهاي رمانتيک نظر داشته که اغلب در مفهـوم ادبيـات غنـايي است و عمده آنان بيان آزادانه احساسات و عواطف شخصـي، تخيـل و خيـال پـردازيهـاي شاعرانه و هنري، پرداختن به زن و توصيف آنان در اثناي حکايـات ، فرديـت گرايـي، غـم و اندوه انساني و قهرمان گرايي را در بردارد.