Abstract:
مسئله نسخ یکی از مسائل علوم قرآنی است که در فهم احکام آیات قرآن نقش به سزایی دارد و از دیرباز مورد توجه قرآن پژوهان و مفسران بوده است. جان برتن نویسنده مقاله «نسخ» در دایرة المعارف قرآن لایدن، سعی دارد با استناد به احادیث ساختگی، اسراییلیات و دیدگاه سطحی برخی نویسندگان از «نسخ»به عنوان دو مقوله بر علیه دین مبین اسلام استفاده نماید: 1. وقوع تحریف در قرآن؛ 2. وقوع تعارض و تناقض در میان آیات قرآن. از این دو مقوله نیز غیرالهی و غیر وحیانی بودن قرآن را نتیجه گیری نماید. هرچند که او به انواع نسخ تصریح نکرده است، اما طبق مثالهایی که ارائه مینماید، مدعی وقوع همه انواع نسخ در قرآن است. در این نگاشته پس از ترجمه فرازهایی از آن، ادعاهای وی مورد بررسی و نقد قرار گرفته که عدم مراجعه به منابع معتبر و دیدگاه اندیشمندان مکتب اهل بیتb، پیش فرضهای نادرست تفسیری به ویژه در آیات مرتبط با نسخ، استمداد از منابع جعلی و ساختگی، عدم آگاهی لازم و کافی از برخی مباحث علوم قرآنی از اشکالات عمده وی میباشد.
The issue of abrogation [naskh] is one of the questions of the Quranic sciences which plays an important role in understanding the laws of the Qur'anic verses and has long been the focus of Quranic scholars and commentators. John Burton, the author of the article in the Qur'an Encyclopedia of Leiden, tries to use abrogation as two reasons against Islam religion by reference to the fabricated traditions, narratons of Israiliyyat and superficial views: 1- Distortion in the Qur'an 2- Contradiction between the verses of the Qur'an. From these two reasons, he concludes that the Qur'an is non-divine and non-revelational. Although he did not specify the types of abrogation, he claims the occurance of all kinds of abrogation in the Quran according to the examples he provides. In this study, after translating the passages from it, his claims have been criticized for failing to refer to the authoritative sources and views of the scholars of the Prophet’s Hausehold’s school of tought and misinterpreted assumptions, especially in the abrogation-related verses (literal and idiomatic meaning). It is one of his major drawbacks, the use of fake and fabricated sources, the lack of sufficient knowledge of some of the topics of the Qur'anic sciences (takhsis al-aam and taq’yid al-itlaq, etc.)
Machine summary:
مقوله اول ـ وقوع تحریف در قرآن و مقوله دوم ـ وقوع تعارض و تناقض در قرآن، نویسنده مقاله نیز از موضوع «نسخ» هم به عنوان حل تعارض در میان آیات یاد مینماید: «نسخ یک مفهوم برجسته است که امکان یکدست شدن تضادهای ظاهری در احکام حقوقی را فراهم میکند» و هم به عنوان وقوع تحریف در قرآن: «وقوع انواع نسخ در قرآن» و از این دو مقوله در پی اثبات غیروحیانی و بشری بودن قرآن است که در ادامه بحث بعد از ترجمه مقاله «نسخ»مورد بررسی و نقد قرار خواهد گرفت.
«یکی دیدگاه روشنفکران است: مبنی بر این ایده که یک آیه قرآن آیه دیگری را نسخ مینمود دلالت بر این میکرد که اراده خدا تغییر میکند و علم الهی هم پیشرفت مینماید، در ادامه نوشته است: ممکن است خدا در دورههای مختلف تاریخی احکامش را با شرایط هر دوره وفق بدهد، آنچنانکه در تفاوت ادیانی که بر پیامبران مختلف نازل شده است آشکار است، نیز ممکن است احکام معتبر در مراحل اولیه یک دین واحد را برای هماهنگی با تحولات بعدی تغییر دهد (غزالی، المستصفی، 1993: 1/ 3).
این امر باعث شد عالمان نتوانند در مورد ریشهشناسی (معنا) نسخ، که دو پهلو هم هست، به توافق برسند، و در نتیجه انبوهی از نظرات غیر قابل انطباق با یکدیگر شکل گرفت: «ما آیات قرآن را مکرر به تو قرائت میکنیم تا هیچ فراموش نکنی مگر آنچه خدا خواهد که از یادت برود» (اعلی/ 6ـ7) و «هرچه از آیات قرآن نسخ کنیم یا حکم آنرا متروک سازیم، بهتر از آن یا مانند آن بیاوریم» (بقره/ 106)، این ایده را مطرح میکردند که خدا ممکن است کاری کرده باشد که پیامبر (مواد) آیاتی که قرار نیست در آخرین نسخه قرآن آورده شود را فراموش کند (بِرتون، جمع قرآن، 64).