Abstract:
هدف: هدف اصلی این پژوهش، اعتباریابی مدل انحراف خلاق در شرکت ملی نفت ایران است. به نظر میرسد در چنین شرکتهایی، انحراف خلاق تنها عاملی است که میتواند منجر به خلاقیت گردد و این مهم کمتر مورد بررسی تجربی قرار گرفته است. روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. به منظور گردآوری دادهها، از پرسشنامهای با 84 گویه استفاده شد که برای توزیع آنها، ابتدا از نمونه گیر ی طبقهای و سپس از نمونهگیری در دسترس در هفت مدیریت اصلی شرکت ملی نفت ایران که تقریبا شامل 452 نفر بودند بهره گرفته شد. پس از گردآوری دادهها، اقدام به اعتباریابی مدل و آزمون فرضیات به طریق الگوریتم پیالاس گردید. یافتهها: شاخصهای برازش در بخشهای مختلف نشان از مطلوب بودن شاخصهای اعتبار مدل داشته و تمامی فرضیات مورد تایید قرار گرفتند. نتیجهگیری: شرایط علی انحراف خلاق (مولفه مدیریتی و سازمانی) بر شکلگیری فشار ساختاری تاثیر مثبت و معناداری دارد و انحراف خلاق میتواند یکی از راهبردهای معنادار به این فشارساختاری باشد. ویژگیهای شخصیتی کنشگران و ویژگیهای ایده (شرایط زمینهای) و شرایط مدیریتی، سازمانی، و بیوگرافیک افراد (شرایط مداخلهای) نیز از عوامل موثر بر بروز انحراف خلاق شناسایی شده و نهایتا این رفتارها در ایجاد پیامدهای مثبت و منفی در سطوح فردی و سازمانی تاثیر مثبت و معناداری داشتهاند.
Purpose: The main goal of this research is to validation of creative deviance model at the National Iranian Oil Company. In such companies, it seems that creative deviance is the only factor that can lead to creativity and this is less empirically investigated. Method: This research is descriptive and correlation. In order to collect data, a questionnaire with 84 items was used. For distribution, first, stratified sampling and then available sampling was used in the seven main managements of the National Iranian Oil Company consisted of almost 452 personnel. After collecting data, we the model and tested the hypotheses through the PLS algorithm. Finding: Fit indices in different section indicate that model reliability is desirable and all assumptions are approved. Results: The causal conditions of creative deviance (organizational and managerial component) have a positive and significant effect on the formation of structural pressure and creative deviance can be one of the significant strategies for this structural pressure. The individual’s personality characteristics and the idea characteristics (context conditions) and management, organizational and individuals’ biographical conditions (intervening conditions) also identified as the factors affecting the development of creative deviance. Finally, these behaviors have a positive and significant effect on creating positive and negative consequences on individual and organizational levels.
Machine summary:
بنابراین سوال کلی این پژوهش در پی پاسـخگویی بـه ایـن اسـت که آیا مدل انحراف خلاق در شرکت ملی نفت ایران از اعتبار کافی برخوردار است یا خیر؟ با توجه به ادبیات مربوط به انحراف ، میتوان بیان داشت که مطالعه ایـن مفهـوم توسـط دو جریان تحقیقاتی که ذاتا بر رفتارهای انحرافی مثبت و منفی تمرکـز دارنـد، تحـت تـأثیر قـرار گرفته است (وارن ١، ٢٠٠٤).
همانطور که تنزر و یانگ ٢ (٢٠١٩) نیز بیان داشتند در بسـیاری از سـازمان هـا کـه خلاقیـت و نوآوری و تولید ایده های نو تشـویق مـی شـود، ممکـن اسـت محـدودیت منـابع پاسـخگوی اجرای آن ها نباشد و از این رو کارکنان به سمت و سوی انحراف خلاق کشانده شوند.
موسوی نژاد در مطالعه خود نشان داد کـه فشارسـاختاری در سـازمان پدیـده اصـلی مبـین انحراف خلاق است ؛ بر اساس این پدیده ، بـه کارکنـان خـلاق کـه در جهـت تحقـق اهـداف نوآوری سازمان اقدام به ایده پردازی کرده و حرکت کرده اند، فشـاری بـرای عـدم انطبـاق بـا دستورات و اجرای ایده های خود از مجرای غیررسمی وارد میشود.
یعنی در ایـن سـطح از اطمینـان ، شرایط علی انحراف خلاق شامل مؤلفه های مدیریتی (حمایت مـدیریت از خلـق ایـده ، ناکارآمـدی مدیریت ، شخصیت مدیر) و مؤلفه های سازمانی (بحران سازمانی داخلی و خارجی) بـا ضـریب تـأثیر ٦١ درصد در ایجاد فشار ساختاری در شرکت ملی نفت ایران تأثیر مثبت و معناداری دارد.