Abstract:
از 10 آبان 1398، بزرگترین و گستردهترین موج اعتراضات مردمی در شهرهای مرکز و جنوب عراق در سالهای بعد از 1381 تاکنون آغاز شده است. حجم اعتراضات و خواستههای وسیع معترضان برای کنارهگیری دولت و ایجاد تغییرات بهگونهای است که بررسی زمینههای شکلگیری این اعتراضات را به مسالهای مهم تبدیل کرده است. در پژوهش حاضر، مولفههای ناتوانی و بحران اقتصادی در عراق بعد از 1381 بهویژه در سالهای بعد از ظهور داعش (1393) بهعنوان مهمترین مولفه مطرح شده که میتوان آن را موتور محرکه اعتراضات معرفی کرد. با این وجود، عامل اقتصادی را نمیتوان در مقام یگانه عامل دانست، بلکه در کنار این عامل نرم، باید به عواملی همچون نبود نیروی نظامی یکپارچه و چنددستگی در آرایش نیروهای امنیتی- نظامی، وجود شکافهای فرقهای و قومی، بحران مشروعیت و کارآمدی دولت و دخالت کشورهای خارجی اشاره کرد. در واقع، میتوان «دولت» را در سیر اعتراضات کنونی عراق بهعنوان مهمترین بازیگر معرفی کرد، به این دلیل که اساسا امنیت و ثبات در منطقه غرب آسیا «دولتمحور» است. از اینرو، مسئولیت اصلی در ایجاد زمینههای بحران و هم در حلوفصل اعتراضات را میتوان بر عهده دولت و کارکرد آن در زمینههای مختلف امنیتی، نظامی، کارآمدی اجتماعی- سیاسی، وحدتبخشی، تولید محتوای فرهنگی در مسیر ایجاد وحدت و ناتوانی در مسیر ایجاد توسعه و رفاه اقتصادی دانست و مورد ارزیابی قرار داد. بهرغم همه اینها، پس از گذشت مدت زمانی کوتاه از آغاز اعتراضات شاهد دخالتهایی خارجی در راستای تهییج مردم و افزایش موج تظاهراتها بودهایم.
Before his martyrdom of "Qassem Suleimani”, he was in the spotlight and his name was "the most prolific" in the political, social, security and media circles. In the meantime, many were trying to figure out his personality and monitor his behavior and speech, and many were trying to counteract the effects of his activities. The group also tried hard to understand him and his thoughts and behavior. Many of these two groups succeeded, and many failed to understand much about him and his thoughts and goals.
After her miraculous martyrdom, many of her closest relatives and those who had been with him for many years and sincerely helped him also confessed that they had little understanding of him. Commander Haj Qasim Suleimani was at the center of the attention of friends and foes, his lovers were entertained most exquisitely and repeatedly re-debated and reassessed by his enemies, and of course, this evaluation and recovery will continue for years. Although the position of Suleiman among the great nation that arose from among them and was often welcomed by the "Red Death" was clear, his tens of millions of funerals were considered a "great surprise". His funeral crossed every boundary, and, he imposed his respect on everyone. They are not less whom he had a "fundamental difference" in his beliefs, actions, and attachments, but stood up in his honor and confessed his greatness
Machine summary:
افزون بر این پنج عامل، محور دیگری که میتوان از آن بهعنوان زمینهای برای تشدید و حتی شکلگیری اعتراضات در کشور عراق یاد کرد در ارتباط با عامل دستهای پنهان خارجی است که در مقام محور ششم در ادامه نوشتار بررسی میشود.
علاوه بر این، گرایش مردم به سوی خشونت و افراطگرایی نیز در نتیجه همین عامل ساختاری در جامعه عراق است، اما این بدین معنا نیست که بحران اقتصادی در کشور عراق تمام ماجرا بوده و عواملِ دیگر تأثیری ندارند.
با این مقدمه، میتوان گفت برای درک وضعیت اقتصادی عراق در سالهای بعد از 1381، در شاخصه افول اقتصادی، معیارهای مختلفی وجود دارد که میتوان به وضعیت شاخص تولید ناخالص داخلی، تورم، ارزش پولی، سرمایهگذاری خارجی و سرانه تولید ناخالص داخلی استناد کرد، اما بهطور اختصار، یکی از شاخصهها یعنی سرانه تولید ناخالص داخلی از سال 1385 تا 1394 مورد بررسی قرار میگیرد.
با این اوصاف، به نظر میرسد تبعات فروکش کردن تولید ناخالص داخلی در جنگ داعش، لطمه بزرگی را بر پیکره اقتصاد عراق وارد ساخته و اکنون این مسأله در جریان اعتراضات شهروندان عراقی بیش از هر زمان دیگری از سوی معترضان مورد اشاره قرار گرفته که تداوم وضعیت اقتصادی کشور با روند کنونی ممکن نمیباشد.
در واقع، ظهور داعش را نمیتوان تنها تحت عنوان ظهور یک گروه تروریستی آن هم برای چند سال کوتاه مورد خوانش قرار داد، بلکه ظهور این خلافت خودخوانده و نوع تعامل گروههای سیاسی و هویتی مختلف را میتوان در مقام چالشی بزرگ در روانِ جمعیِ جامعه عراق بررسی کرد.