Abstract:
گردشگری در بستر محیط جغرافیایی صورت میگیرد که متشکل از محیط طبیعی، فرهنگی و اجتماعی است. هر یک از این دو محیط متشکل از عواملی هستند که به نوعی برگردشگری تأثیرگذار است و از آن تأثیر میپذیرد. گردشگری میتواند اثرات متفاوت و قابل توجهی در منطقهی گردشگرپذیر بر جای بگذارد. این اثرات میتوانند اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی باشند. با توجه به پیچیدگی و همچنین گستردگی فعالیتهای گردشگری اثرات ناشی از آن نیز ابعاد به هم پیوستهی بسیاری دارند که باید در مطالعهی اثرات گردشگری به آنها توجه شود، این اثرات نوعاً بطور مستقیم در شیوه و کیفیت زندگی جامعهی میزبان انعکاس مییابد. بنابراین میتوان صنعت توریسم را یکی از مؤثرترین عوامل بر کیفیت زندگی ساکنان مقاصد گردشگری دانست. پژوهش حاضر، به روش توصیفی و تحلیلی و با هدف دستیابی به تأثیرات گردشگری بر کیفیت زندگی انجام گرفته است. جمعآوری دادهها از طریق مشاهده میدانی، توزیع پرسشنامه و مطالعات کتابخانهای بدست آمد. جامعهی آماری این پژوهش ساکنان محلی شهر تبریز بود که برای تعیین حجم نمونه و روش نمونهگیری، به ترتیب از روش تعیین حجم نمونه کوکران که برای 400 نفر تعیین و نمونهگیری تصادفی ساده و در تجزیه و تحلیل دادهها از روش تحلیل عاملی در محیط نرمافزار SPSS و به منظور روایی و پایایی پرسشنامه، به ترتیب از روایی محتوا (نظر اساتید و کارشناسان مرتبط با مسایل شهری و گردشگری) و ضریب آلفای کرونباخ که می توان گفت میزان پایایی ابزار تحقیق در حد قابل قبولی بوده است، استفاده شد. نتایج حاصله از تحلیل اکتشافی، نشان داد هرگاه از نظر ساکنان در مورد تأثیرات گردشگری و قلمروهای زندگی خاص سؤال شده، درک آنها هم دارای بعد مثبت بوده است. به تعبیری وقتی تأثیرات گردشگری در رابطه با رضایت از زندگی مطرح شده است، همراه با درک مثبت ساکنان از نظر تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی و قلمروهای خاص زندگی بوده است. همچنین، عامل «چقدر از گذران نحوهی زندگی خود راضی هستید» با بار عاملی 873/0 مهمترین مؤلفهی کیفیت کلی زندگی به دست آمد.
Tourism develops in the context of geographical environment consisting of natural, cultural and social environment. Each one of these environments is made up of factors that influence and are influenced by the tourism in some ways. Tourism can have various and remarkable effects on tourist area such as social, cultural, economic, political, and environmental effects. Given the complexity and the expansion of tourism activities, their resulting effects have many interconnected dimensions that should be noted in the study of tourism industry. The effects are typically and directly reflected in the quality and life style of the host society. Therefore, tourism industry can be considered as one the most effective factors on the quality of life of the inhabitants of tourism destinations. This study was conducted via descriptive and analytical methods to determine the effects of tourism on life quality. The data were collected through field observation, questionnaire distribution, and library studies. The research population included the local residents of Tabriz. Cochran sample size was used to determine the sample size for 400 subjects and the sample was selected through simple random sampling. The data were analyzed through factor analysis within SPSS software and the questionnaire validity and reliability were tested through content validity (professors and experts' comments in relation to urban and tourism issues) and Cronbach's alpha coefficient, respectively that were acceptable. The results of exploratory analysis indicated that whenever the residents were asked to express their opinion about the effects of tourism on specific domains of life, they had a positive perception of the issue. In other words, when the effects of tourism are raised in relation to life satisfaction, the residents have a positive perception of the economic, social, cultural, environmental effects and specific domains of life. Moreover, the factor "How much satisfied you are with your life" with the factor load of 0.873 was the most important component of overall quality of life.
Machine summary:
جامعة آماري اين پژوهش، ساكنان محلي شهر تبریز طی سال 1394 بود كه براي تعيين حجم نمونه و روش نمونهگیری، به ترتیب از روش تعيين حجم نمونة كوكران که برای 400 نفر تعیین و نمونهگیری تصادفی ساده و در تجزیه و تحلیل دادهها از روش تحلیل عاملی در محیط نرمافزاری SPSS و به منظور روایی و پایایی پرسشنامه، به ترتیب از روایی محتوا (نظر اساتید و کارشناسان مرتبط با مسایل شهری و گردشگری) و ضریب آلفای کرونباخ که میتوان گفت میزان پایایی ابزار تحقیق در حد قابل قبولی بوده است، استفاده شد.
همچنین این تحقیقات، بهطور معمول تفاوت در اثرات ادراکی انواع مختلف از ساکنین محلی را بر اساس ویژگیهای زیر بررسی کردند: مشخصات اجتماعی و جمعیت شناختی (Belisle & Hoy, 1980; Liu & Var, 1986; Milman & Pizam, 1988 ; Pizam, 1978)؛ مکان سکنه یا فاصله از منطقة گردشگری جامعه (Belisle & Hoy, 1980; Sheldon & Var, 1984)؛ و وابستگی اقتصادی به گردشگری، که هم برای اشتغال و هم برای تجارت محلی ارزیابی کرد (Milman & Pizam, 1988; Pizam, 1978) و از مقایسة مؤسسان محلی، صاحب منصبان عمومی و سایر سکنه (Thomason, Crompton & Kamp, 1979; Lankford, 1994; Murphy, 1983).
بررسی رابطة میان گردشگری و کیفیت زندگی جامعة محلی مقصد، موضوعی است که در برخی از تحقیقات خارجی نیز مورد توجه قرار گرفته است (Aref, 2011; Gondos, 2014; Yingzhi, 2014; Kyungmi, 2013) و عموماً این رابطه در قالب سه جنبة اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطی طبقهبندی میشود.