Abstract:
کیفیت استغراق حضرت یوسف علیه السّلام در محبت خداوندی و بهرهوری از آن در عرصههای زندگی برای الگوگیری جوانان بسیار حائز اهمیت است. این تحقیق بهدنبال دستیابی به مفهوم دقیق واژههای ربّ و برهان در آیه «و لقد همّت به و همّ بها لو لا ان رای برهان ربّه» و نیز بازشناسی برخی از روایات ضعیف واردشده در برخی از تفاسیر در تفسیر آیه و پرهیز دادن از تفاسیر نادرستی است که به عصمت و اخلاق عملی فرستاده خدا خدشه وارد مینماید. از مهمترین یافتههای تحقیق حاضر عبارتند از: روایات مورد استفاده در برخی از تفاسیر از نظر سند و محتوا مخدوش است. برخلاف نظر برخی از مفسران که معنای «رب» را «عزیز مصر» دانستهاند، معنای صحیح «ربّ»، «پروردگار عالم» است. همچنین منظور از «برهان ربّ»، عصمت و تقوای الهی است که ریشه در نگاه توحیدی یوسف علیه السّلام دارد.
Machine summary:
ديدگاه دوم: احتمال دو وجه برخي از مفسران معتقدند که ميتوان دو وجه را محتمل دانست و محتمل است که مراد از «ربّ» خداوند باشد يا در محل بحث، مراد از آن، سيد و مالک باشد که به عزيز مصر برگردد و از مجاهد نقل شده است که رَبّي؛ يعني سَيدي و در اين صورت ضمير «ه» در «إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ» ضمير شأن و تعظيم است (ثعالبي، 1418: 3 / 319) همچنين صاحب مخزن العرفان با ذکر روايتي گفته است، مراوده زليخا با يوسف اين بود که خود را ميآراست و بر وي عرضه مينمود و وي را به خود دعوت ميکرد (وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ) و گفت پيش من آي و بشتاب که من براي توأم، يوسف در پاسخ گفت: «مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ» زيرا که پروردگار من، منزلت مرا نيکو قرار داده، نزديک بارگاه قدس و مرا منزلت عالي و درجه رفيع داده، چگونه در حق او عاصي شوم و به اين عمل قبيح اقدام نمايم و يا اينکه عزيز تربيتکننده من است، چگونه حق او را رعايت ننمايم و دست خيانت به ناموس او دراز کنم و همانا خداوند ستمکاران را رستگار نميگرداند (امين اصفهاني، بيتا: 6 / 353) البته قابل ذکر است که ايشان در ترجمه قسمت پاياني آيه «إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ» کمتوجهي کرده و «الظالمون» را که فاعل است معناي مفعولي نموده است، درحاليکه ترجمه درست چنين است: ستمگران رستگار نميشوند.