Abstract:
در تفسیر آیه 172 سوره اعراف معروف به آیه ذر و میثاق، مفسران از روایاتی بهره گرفتهاند و عالمی با نام «ذر» را معتقد شدهاند که در آن از همه انسانها عهد ستانده شده است و بشر به این میثاق بلی گفته است. اما آبا در کنار هم آوردن روایات ذیل آیه میثاق و دیدگاههای مفسران این نتیجه حاصل میشود که چند نظریه مختلف با تکیه بر روایات در نوشتههای تفسیری ثبتشده است؛ منجمله اختصاص آیه به قوم بنیاسرائیل و افراد مشرک و خروج ذرات ریز از صلب آدم، خلق روح قبل از بدن، که نشان میدهد دیدگاههای مبتنی بر نقل نیز دچار گونه گونی و اضطراب بوده و علاوه بر نقد و بررسی هرکدام، نقد کلی بر همه روایات را میطلبد. لذا با ذکر این دیدگاههای تفسیری و ارکان و روایات مدنظرشان، با روش کتابخانهای، نقدی هم در این پژوهش با تکیهبر نظر بزرگانی چون آیتاللهمکارم شیرازی صورت خواهد گرفت.
In the interpretation of verse 172 of Surat al-Araf, known as the Zayr and the Covenant, the commentators have used traditions and believe in a world called the "Zir" in which all human beings have been covenanted and human beings have said this covenant. However, by combining the following narrations of the covenant verse and the commentators' viewpoints, it is concluded that several different theories have been recorded in the exegetical writings based on the narrations, including the attribution of the verse to the people of Israel and the worshipers and the removal of fine particles from the human soul. Before the body, which shows that narrative-based perspectives are also diverse and anxious, in addition to critiquing each one, it calls for a general critique of all narrations. Therefore, with reference to these interpretative perspectives and the pillars and narratives they consider, with the library method, a critique will be made in this research with the support of great scholars such as Ayatollah Makarem Shirazi.
Machine summary:
*اما*آيا*در*کنار*هم *آوردن *روايات *ذيل *آيه *ميثاق *و*ديدگاه *هاي *مفسران *اين *نتيجه *حاصل *مي*شود* که *چند*نظريه *مختلف *با*تکيه *بر*روايات *در*نوشته *هاي *تفسيري *ثبت *شده *است ؛*من *جمله *اختصاص *آيه *به * قوم *بني*اسرائيل *و*افراد*مشرک *و*خروج *ذرات *ريز*از*صلب *آدم ،*خلق *روح *قبل *از*بدن ،*که *نشان *مي*دهد* ديدگاه *هاي *مبتني *بر*نقل *نيز*دچار*گونه *گوني *و*اضطراب *بوده *و*علاوه *بر*نقد*و*بررسي *هرکدام ،*نقد* کلي *بر*همه *روايات *را*مي*طلبد.
*(ابن *بابويه ،٣٨١ق :٤٧-٤٨)*و*شيخ * مفيد*(م *٤١٣ق )*در*تصحيح *الاعتقادات *و*المسائل *العکبريه *بيان *مي*کند*که *آيه *مربوط *به *اخراج *ذريه *است * و*درباره *اقرار*و*شهادت *آن *ها*در*آن -جا*سخن *مي*گويد*و*عهد*گرفتن *خدا*اين *بوده *است *که *لوازم *تکليف * هم *چون *عقل *را*براي *آنان *قرار*داده *است *و*پاسخ *ذر*بدان *معنا*بوده *است *که *آنان *اين *لوازم *را*پذيرفته *اند.
*(مفيد،تصحيح *اعتقادات ،١٤١٣ق :٨٠-٨٧؛امفيد،المسائل * العکبريۀ،١٤١٣ق :٢٨*)و*سيد*مرتضي *نيز*در*کتاب *غرر*الفوائد*و*درر*القلائد*که *راه *استاد*خود*شيخ *مفيد*را*ادامه * مي*دهد*نکته *اي *را*نيز*بيان *مي*کند*که *اخذ*اعتراف *مربوط *به *همه *فرزندان *حضرت *آدم *نيست ،*بلکه *از*آن * افرادي *است *که *پدران *کافر*و*مشرک *داشته *اند.
* ٢-ديدگاه هاي مختلف مبتني بر روايات الف :*افراد*مشرک **طبرسي *در*مجمع *البيان *اين *قول *را*به *جبايي *و*قاضي *عبد*الجبار*نسبت *مي*دهد*که *معتقدند*مقصود*آيه ،* همه *فرزندان *بني*آدم *نيستند،*بلکه *گروهي *خاص *بر*اين *پيمان *بوده *اند*که *پدراني *مشرک *داشته *اند*و*آدميان * از*ظهور*بني*آدم *خارج *نشده ،*بلکه *از*صلب *خود*آدم *خارج *شده *اند.
* طبق *اين *ديدگاه ،*مقصود*از*آيه *اين *است *که *فرزندان *آدم *تا*واپسين *فرد*بشر*(تا*پايان *دنيا)*به *صورت *ذرات * کوچکي *از*پشت *آدم *خارج *شده *اند*و*به *تعبير*برخي *روايات ،*اين *ذرات *از*گل *آدم *بيرون *آمده *و*فضا*را* پرکرده *اند،*(کليني ،١٣٥٠ش :٧/٢؛*مجلسي ،١٤٠٤ق :٥*/٢٥٧و١١١/٦٤)*در*حالي *که *داراي *عقل *و*شعور*کافي *بر*سخن * شنيدن *و*پاسخ *گفتن *بودند*و*خداوند*به *آن *ها*خطاب *کرد:*(ألست *بربکم )*آن *ها*گفتند:*آري .