Abstract:
کیفیت نزول و تجلی قرآن کریم از مسائل مهم در علوم قرآنی است که از همان ابتدای نزول قرآن مورد پرسش مسلمانان و یهودیان قرار گرفتهاست و آیاتی از قرآن کریم نیز برای تبیین این مسئله نازل شدهاست. اما در این بین، ظاهر برخی از آیات قرآن اثباتکنندة نوعی نزول دفعی برای آن در شب قدر است که این مسئله با برخی آیات دیگر و نیز مسلمات تاریخی سازگاری ندارد. مفسران در طول تاریخ برای جمع بین این دو مجموعهآیات، آرای متعدد و مختلفی ارائه کردهاند که برخی با نفی نزول دفعی و تأویل آیات آن و برخی با اثبات و تبیین ماهیتی از نزول دفعی در پرتو روایات تلاش داشتهاند محملی برای این آیات بیابند که با مجموعة آیات هماهنگ باشد. نگارنده در این مقاله تلاش دارد تا با بیان تفصیلی نظرات گذشتگان و نقد آنها، با بهرهگیری از آیات قرآن، تبیینی از ماهیت نزول دفعی قرآن ارائه دهد و شبهات مطرح در این زمینه را نیز پاسخگو باشد.
The quality of revelation and manifestation of the Holy Quran is an important matter in Quranic sciences which was questioned by Muslims and Jews from the beginning of the revelation of the Quran, and certain ayahs were revealed to offer clarification regarding this issue. However, the appearance of some of ayahs of the Quran proves a sudden revelation of the Quran at the night of the Decree (Laylatol al-Qadr) which is not compatible with some other verses as well as historical facts. Throughout history, interpreters have strived to find unity between the two sets of ayahs – some have rejected the sudden revelation and clarified its ayahs, and some have explained its nature in light of certain narratives. By giving a detailed account of and criticizing previous ideas and through employing the ayahs of the Quran, the present paper aims to clarify regarding the nature of sudden revelation of the Quran and to resolve doubts concerning this matter.
Machine summary:
بازخواني ماهيت نزول دفعي در تفسير قرآن به قرآن محمد پارسائيان دکتري علوم قرآن و حديث پژوهشکدة نهج البلاغه ، تهران ، ايران (تاريخ دريافت : ١٣٩٤/١٢/١٠؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٦/١٢/٠٩) چکيده کيفيت نزول و تجلي قرآن کريم از مسائل مهم در علوم قرآني است که از همـان ابتـداي نـزول قـرآن مورد پرسش مسلمانان و يهوديان قرار گرفته است و آياتي از قرآن کريم نيز براي تبيين اين مسئله نـازل شده است .
گويا امام خميني (ره ) نيز ايـن ديـدگاه را پذيرفته بودند و در اين زمينه گفته اند: «دربارة کيفيت نزول قرآن در حـديث اسـت کـه جملۀً واحدة در بيت المعمور و در ظرف بيست و سه سال بر رسول خدا(ص ) نازل شده است .
همچنين ، گرچه در روايات ، نزول دفعي به بيت المعمور و مرحوم علامه آن را به قلب رسول الله (ص ) مـي دانـد، مـي تـوان گفت که بيت المعمور مرتبه اي از وجود اسـت کـه پيـامبر(ص ) بـا اشـراف و عـروج بـه آن ، حقيقت بسيط قرآن را دريافت کرده است ؛ چنان که طبـق ظـاهر آيـۀ شـريفۀ »لا يمسّـه إلاّ اْلمطهّرون « (الواقعه /٧٩)، مطهرون به حقيقت قرآن در لوح محفوظ ، يا در مرتبـۀ ديگـري از عوالم وجود دست مي يابند و آن را مس مي کنند (ر.