Abstract:
تاریخ اجتماعی رشتهای فرعی در علوم تاریخی است که بر طبقات پایین و گروههای کمتر مورد توجه جامعه و نقش آنها
در فرایند تکوینی اجتماع تمرکز دارد و در بسیاری موارد از نظریههای جامعهشناسانه در تحلیل نمونههای تاریخی بهره می
گیرد. زنان بهعنوان گروهی فرودست که نقش آنها در تکوین جامعه و گزارشهای تاریخ معمول کمتر مورد توجه قرار
گرفته استء» یکی از بخشهای تاریخ اجتماعی را به خود اختصاصمیدهند. منابع تاریخ اجتماعی بسیار متنوع است و
اسناد هنری نیز یکی از مدارک مهم در این حوزه به شمار میروند. پژوهش حاضر میکوشد تا با بررسی نقاشیهای
ترکیبی صفوی و با تمرکز بر نمونه-ای از آنها با عنوان "ازن سوار بر شتر ترکیبی " (تصویرگری حدود ۱۵۷۰-۱۵۸۰ م)
س-بهعنوان یکی از متقدمترین نمونههای برجای مانده از نقاشیهای ترکیبی که زنی را سوار بر اجتماعی از پیکرههای
کوچکتر به تصویر میکشد- بااستفاده از نظریه بازتاب مبنی بر انعکاس جامعه در آثار هنری» بازتاب زنان صفوی و نقش
آنها را در فرایند تکوینی جامعه تبیین نماید. به این منظور در جمعآوری دادههای تاریخی از روش اسنادی و در تحلیل
دادههای تصویری از روش تحلیل محتوای استقرایی بهره خواهد برد. مواردی نظیر بازتاب تسلط زنانی چون "پریخان
خانم"» "مهدعلیا" و اسلطانم بیگم" بر اجتماع ناآرام دوران حاکمیت سست و متزلزل محمدخدابنده (همزمان با زمان
تصویرگری آثار) که به دگردیسی نقش زنان از پیکرههای فرعی و کوچکتر به پیکرههای اصلی و بزرگ اجتماع می
انجامدء از نتایج این تحقیق بهشمارمیرود.
Social history is a sub-discipline of the historical sciences that focuses on the lower classes and
less important groups of society and their role in the evolution of society, and in many cases uses
sociological theories to analyze historical examples. Women, as a low-power group whose role
in the development of society and the reports of ordinary history have received less attention,
occupy one of the sections of social history. The sources of social history are very diverse, and
artistic documents are one of the most important documents in this field. The present study seeks
to investigate Safavid Composite paintings by focusing on a sample of them called " woman
riding a composite camel" (as one of the earliest examples of Safavid Composite paintings that
depicts a woman riding a community of smaller figures) and Explain the reflection of women
and their role in the evolution process of society by using the theory of reflection based on the
reflection of society in works of art.
For this purpose, in the collection of historical data, the documentary method and in the analysis
of visual data, the method of inductive content analysis will be used. Factors such as the
reflection of the dominance of women such as "Sultan Beigom", "Pari khan Khanum" and
"Mahd-i Ulya" on the turbulent society during the the fragile sovereignty of Mohammad
Khodabandeh (Simultaneously with the time of illustration of the works) that leads to
transformtions of the role of women from smaller and sub-character figures to the main and large
figures of society is resulted in this research.
Machine summary:
در مقالاتي ديگر از نايفي و ديگران (١٣٩٧) نيز نمونه هـايي از نقاشـي- هاي ترکيبي با عنوان "مرد سوار بر مرکب ترکيبي" و "شتر ترکيبي" و مباحثي چون بازتاب ايدئولوژي مسلط و گروه ها و طبقـات اجتماعي دوران صفوي در اين آثار مورد تحليل و بررسي قرار گرفته اند.
اين در حالي است که بر هم خوردن توازن ميان پيکره هاي کوچک تر و افزايش قابل توجه قلندران و دراويش تنها در اثر "زن سوار بر شتر ترکيبي" و دو تک برگ "شتر ترکيبي" همزمان با آن که بازه زماني هر سه نيز منطبق بر اواخر حاکميت شاه تهماسب و دوران سلطنت محمدخدابنده است ، ديده ميشود و تعداد قلندران در نقاشيهاي مرد سوار بر مرکب ترکيبي اواسط و اواخر سده ١٠ ه .
٧-١- آشوب ها، اوضاع نابسامان جامعه و شورش هاي قلندران از زمان مرگ شاه تهماسب تا دوران سلطنت شاه سلطان محمد خدابنده چنان چه پيش از اين ذکر شد، برخلاف برخي ديگر از نقاشيهاي ترکيبي صفوي کدهاي مستخرج از نگارة زن سوار بر مرکب ترکيبي اواخر سده ١٠ه .
9 ٧-٢- تسلط زنان بر اجتماع صفوي (در بازه زماني مرگ شاه تهماسب تا دوران سلطنت محمد خدابنده ) آنگونه که در بخش کدگذاري و مقوله يابي نگاره آمد، زن سوار و داراي تسلط غيرعاشقانه بر پيکره هاي کوچک تر، بيشک شخصيت اصلي و محوري اثر است و به طبقۀ اشرافي و دربار تعلق دارد.