Abstract:
هدف مقاله حاضر، تبیین اصول سیاست خارجی انگلستان در ایالت کرمان و نقش آن در دامن زدن به مناقشات قومی – مذهبی در سالهای پس از جنگ بینالملل اول تا انقراض قاجار میباشد. مقاله پیش رو میکوشد با درآمدی کلی بر پیشینهی تاریخی ایالت کرمان در ادوار قبلی عصر قاجار، به بررسی نقش و کارکرد سیاستهای استعماری انگلستان بعد از انقلاب مشروطیت در کرمان در راستای مقاصد خاص خود بر اساس مستندات تاریخی بپردازد. ضعف سیاسی و اقتصادی حکام قاجار و اعمالنفوذ دول استعماری بر آن و حمایت سیاسی نمادی فرقی مانند، اسماعیلیه و شیخیه و بهائیت و اختلافات محلی و قومی از سوی انگلستان، مهمترین عواملی است که برای بیان شرایط حاکم بر ایالت کرمان عصر قاجار مدنظر بوده است. نارضایتی از شیوهی زمامداری قاجارها و آسیبهای اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن و فقر و عقبماندگی عمومی سبب شد، مردم کرمان با هدایت نخبگان فکری و مذهبی در جریان انقلاب نقشی مهم ایفا کنند. بیثباتی سیاسی و نبود امنیت اجتماعی ناشی از وقوع انقلاب مشروطیت و شروع جنگ و بحرانهای گذار از سنت به مدرنیته تا انقراض قاجار و نقش انگلستان در دامن زدن به تنشهای قومیتی و مذهبی باتوجه به اهمیت مناطقی مانند کرمان برای هندوستان و منافع حیاتی هند از یافتههایی هست که پژوهش حاضر بدان اهتمام داشته است.
Machine summary:
بی ثباتی سیاسی و نبود امنیت اجتماعی ناشی از وقوع انقلاب مشروطیت و شروع جنگ و بحرانهای گذار از سنت به مدرنیته تا انقراض قاجار و نقش انگلستان در دامن زدن به تنشهای قومیتی و مذهبی باتوجه به اهمیت مناطقی مانند کرمان برای هندوستان و منافع حیاتی هند از یافته هایی هست که پژوهش حاضر بدان اهتمام داشته است .
اما در دوره زمامداری مظفرالدین شاه ، با همه ی مقاومت ها، با ائتلاف نیروهای اعتدالی مذهبی و روشنفکر و تغییرات فزاینده در در ماهیت اجتماعی کشور با حرکت انقلابی مردم و صف آرائی نیروها در دو جناح مشروطه خواه و مخالفین آن که اولی تحت حمایت انگلستان و دیگری روسیه بودند منجر به انقلاب سیاسی مشروطیت گردید.
لذا با این شرایط در مقاله حاضر، سؤال اصلی بدین قرار است : چه عللی سبب شد انگلستان در کرمان همواره از سیاست تفرقه و نفاق قومی و محلی و مذهبی برای مقاصد خاص خود بهره ببرد؟ لذا برای پاسخگویی و یافتن جواب های کافی مفروض اصلی نیز بدین قرار است : مردم کرمان با توجه به خودکامگی حکومت و بی - عدالتی و فساد اداری رایج و دخالت دول استعماری در اقتصاد و صدمات ناشی از آن ، ضمن حضور فعال در انقلاب مشروطیت ، پس ازآن نیز تا انقراض قاجار به طور دائم با مناقشات قومی و محلی و مذهبی فرقی مانند بهایئت و اسماعیلیه و...
همچنین مرحوم باستانی پاریزی در مورد سوء استفاده های حکامی که بعد از فتح تهران به دست آزادیخواهان به کرمان گسیل شدند مینویسد: «متوجه میشویم که ده پانزده سال اول مشروطه ی ایران ، کرمان تقریبا تیول و بیقید و شرط بختیاری بود و صدمه ای که به آن ولایت وارد آمده غیرقابل جبران بوده است .