Abstract:
چکیده: درکتاب علل الشرایع روایتی به نقل از امام صادق (ع) وارد شده با این مضمون که «خداوند عز و جل موجودی را مبغوضتر از احمقنیافریده زیرا محبوبترین اشیاء که عقل باشد را از او گرفته است..» درظاهر حدیث، منافاتی وجود دارد، چگونه میشود که خداوند نسبت به فرد احمق بغض داشته باشد در حالی که خودش او را احمق آفریده است؟! واکاوی سندی حدیث بیانگر اینست که سند حدیث مرسل و معنن بوده و وثاقت یکی از راویانش نیز مشخص نیست. همچنین بررسی محتوایی و تحلیل واژگان حدیث حاکی از معنایی متفاوت از فهم رایج آن است وبیانگر اینکه: «احمق» فردی است که عقل خود را بکار نبندد نه کسی که به او عقل اعطا نشده باشد. معنای واژه «سلب» نیز موید آنست زیرا گرفتن یک چیزبعد از اعطاء آن معنا پیدا میکند نه قبل آن. بعلاوه «بغض» بدون دلیل با عدالت خداوند و آیات قرآنی ناسازگار بوده و عقل سالم نیز آن را نمیپذیرد. بنابراین بغض الهی نسبت به احمق دلیلی داشته و آن دلیل اینست که او نعمت عقلی که خدا به او داده را به کار نبسته و با هوسرانی آن را تباه کرده است. کلید واژگان: خلق اللّه، ابغض، الاحمق، عقل
In the book of Ilal as-shra’ye’ a narration is quoted from Imam Sadiq (as) with the theme that "God the Almighty did not create a creature more hated than a fool because He took from him the most beloved things that is the intellect…”. There is a contradiction in the text of the hadith, and that is: How can God the exalted hate a foolish person when he himself has created him a fool?! The analysis of the hadith’s chain indicates that the hadith chain is severed and Mo’an’an and the authenticity of one of its narrators is also unknown. Also, the study of the content and analysis of the words of the hadith indicates a different meaning from its common understanding and indicates that: "Stupid" means someone who does not utilize his intellect and not someone who has not been given the intellect. The meaning of the word "deprivation" is an indication as well, because taking away something is meaningful after that thing is given, not before it, in addition, "hate" for no reason is incompatible with God's justice and Qur'anic verses, and common sense does not accept it. So, God the exalted has a reason for hating the fool, and that reason is he did not use the intellectual blessing God has given him and ruined it with lust.
Machine summary:
امام صادق ع فرمودند: خداوند عزوجل موجودي را مبغوض تر از احمـق نيافريـده زيرا محبوب ترين اشياء که عقل باشـد را از او گرفتـه اسـت (شـيخ صـدوق ،۳۵۵/۱:۱۳۸۰)، منافاتي که در ظاهر متن حديث وجود دارد اين است که چگونـه مـي شـود کـه خداونـد نسبت به فرد احمق بغض داشته باشد در حالي که خودش او را احمق آفريـده اسـت و آن فرد تقصيري در اين باره ندارد؟ اين روايـت کـه از مراسـيل ابـن ابـي عميـر بـه شـمار مي رود و طبق ديدگاه برخي محققان مرسلات اين شـخص از اعتبـار سـندي برخـوردار است به نظر مي رسد معتبر بودن سند يک روايت براي اعتبار کامل حديث و صحت آن کافي نباشد و مي بايست محتواي آن نيز با معيارها و ملاک هـاي نقـد مـتن حـديث از جمله موافقت با محتواي آيـات قـرآن ، روايـات صـحيح ، بـديهيات عقلـي و...
بررسي : از کلام مجلسي ر معلوم مي شود که ايشان احمق را فردي نمي داند کـه از ابتداي خلقت به او عقل عطا نشده و اعمال قبيح او به اجبار نبود عقل باشد، بلکه او را فردي داراي اختيار مي داند (احتمال دوم ايشان )، و از آنجا که اختيار زمـاني معنـا پيـدا مي کند که فرد به حسن و قبح امور پي ببرد و با اختيار خود يکي را انتخاب کنـد پـس فرد احمق داراي عقل بوده ، زيرا وظيفه و کارکرد مهم عقل تشخيص حسـن و قـبح هـر امري است ، اما اشکال علامه طباطبايي ر بر احتمال اول مجلسي که بغض را تعبيري از علم الهي دانسته بود همچنان باقي است مگر اينکه بگوييم مقصود مجلسي بيـان دليـل بغض الهي بر احمق بوده ، بدين معنا که دليل بغض الهي به احمق علم خداوند به پستي رتبۀ فرد احمق و عدم قابليت او براي کمال است که ناشي از سوء اختيار فـرد احمـق اسـت .