Abstract:
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی برنامه درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس شاخصهای شناختی بلوم با توجه به نظرات معلمان پایه ششم انجام شد. این پژوهش از نظر روششناسی دارای رویکرد کیفی- کمی است. جامعه پژوهش شامل تمامی معلمان پایه ششم شهرکرد در نیمسال اول تحصیلی 99_1398 بودند که به دلیل پایین بودن حجم جامعه، تمامی آنها، 100 نفر (46 زن و 54 مرد) به روش نمونهگیری سرشماری، بهعنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. جهت جمعآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که اعتبار بازآزمایی آن به فاصله دو هفته، 85/0 بهدست آمد. بهمنظور تحلیل دادهها از آزمونهای توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (t زوجی) استفاده شد. یافتههای حاصل از بخش کیفی نشان داد که در مجموع 48 مفهوم برای14 فصل کتاب علوم تجربی بهدست آمد که در 5 دسته موضوعی (شیمی، زیستشناسی، فیزیک، زمینشناسی و فنآوری اطلاعات) قرار دارند. همچنین، نتایج حاصل از بررسی میزان توجه به مفاهیم استخراج شده از هر فصل با توجه به شاخصهای شناختی بلوم از دیدگاه معلمان به تفکیک هر فصل نشان داد که تنها در فصلهای سوم، پنجم، ششم، دهم، دوازدهم و چهاردهم، به میزان قابل قبولی به تمامی سطوح شناختی بلوم توجه شده است؛ در سایر فصول تمرکز بیشتر بر روی سطوح شناختی پایین بلوم بوده است. همچنین، از نظر معلمان در تدوین کتاب علوم تجربی پایه ششم توجه بیشتری به سطوح پایینی سلسله مراتب شناختی بلوم شده است و هرچه از سطح نخست سلسله مراتب به سمت سطوح بالایی شناختی بلوم حرکت میکنیم، میزان توجه به مفاهیم سطوح بالا کمتر میشود.
Machine summary:
علاوهبراین، با توجه به نقش و اهمیتی که برنامهریزی درسی در دهههای اخیر در پیشرفت کیفیت آموزشی بسیاری از نظامهای آموزشی جهان داشته است و همچنین براساس ا Starr, Manaris & Stalvey Halawi, McCarthy & Pries Hawks Crew Durukan کتاب درسی در نظام آموزشوپرورشکشورمان دارد.
ابزار پژوهش پرسشنامه ارزیابی کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس توجه به هر یک از اهداف شناختی بلوم از دیدگاه معلمان: این پرسشنامه محقق ساخته در دو بخش تدوین شده است.
جدول 4- دیدگاه معلمان نسبت به میزان توجه به مفاهیم اساسی در فصل دوم بر اساس سطوح سلسله مراتب شناختی بلوم {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} فصل 3 (کارخانه کاغذسازی): در این فصل تنها بر خواص فلزات و اسیدها بهعنوان مفاهیم اساسی جهت آموزش به دانشآموزان درنظرگرفتهشده است.
جدول 11- دیدگاه معلمان نسبت به میزان توجه به مفاهیم اساسی در فصل نهم بر اساس سطوح سلسله مراتب شناختی بلوم {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} فصل 10 (خیلی کوچک، خیلی بزرگ) : در این فصل وجه زیستشناسی علوم تجربی مورد توجه قرارگرفته است و موضوعات مربوط به یاختهها، جانداران میکروسکوپی، مشاهده آنها با میکروسکوپ، و روش کار با این ابزار برای آموزش به دانشآموزان درنظرگرفتهشده است.
در ارزیابی میزان توجه به مفاهیم اساسی بکار رفته شده بر اساس سطوح سلسله مراتب شناختی بلوم به تفکیک هر فصل از دیدگاه معلمان، نتایج زیر بهدست آمد: فصل اول) نتایج نشان داد که در فصل در خصوص نگارش مفهوم نخست فصل زنگ علوم (یعنی: بهکارگیری حواس برای مشاهده) معلمان اظهار کردند که بیشترین توجه به سطح تحلیل کردن (با میانگین 50/6) بوده است.