Abstract:
تشکیل حکومت بهطور قطع از مظاهر هر تمدنی است؛ چنانکه یکی از مقولههای مهم در حکومتداری، اهمیت به آراء عمومی و مشورت با مردم است. اینکه مشورت با مردم یکی از اقدامات مهم و بلکه بخشی از سیرة رسول خدا(ص) بوده است، امری غیرقابل انکار و بلکه غیرقابل تردید است، اما اینکه این مشورتها در چه قلمروهایی و مبتنی بر چه مبانیای بوده است، از مباحث مورد گفتگو و اختلاف نظر میان مورخان، مفسران و متکلمان است؛ چنان که راهبرد یا تاکتیک بودن این مشورتها که مسئلة اصلی این پژوهش را ساخته است، از مباحث مهم و دارای نتایج کاربردی برای اعصار مختلف فرهنگ، تمدن و حاکمیت اسلامی، بهویژه در نگاه به آینده و حرکت بهسوی تمدن نوین اسلامی خواهد بود؛ مسئلهای که کوشش میشود بهروش تحلیلی و رویکردی تلفیقی یعنی تاریخیـکلامی و مبتنی بر اسناد و مدارک تفسیری و تاریخی تبیین گردد. تشخیص راهبردی یا راهکُنشی بودن مشورتهای پیامبر بهعنوان الگوی تمام عیار مسلمانان و نیز حاکمان اسلامی، که هدف اصلی این مقاله را تشکیل میدهد، در نحوة مراجعه بهآراء عمومی در حکومتهای اسلامی در اعصار مختلف، تأثیر مستقیم دارد. بهنظر میرسد مشورتهای رسول خدا (ص) در دو قلمرو سیاسی و نظامی بیشتر نمود داشته است و هریک از این قلمروها مبتنی بر امور عرفی بوده است؛ همچنانکه راهبردی بودن تمامی مشورتها نیز غیرقابل تردید است؛ مضاف به این که رسول خدا (ص) و به تبع ایشان مردم، بین امور عرفی و امور الهی که حکم شرعی درباره آنها وجود دارد، در مشورت کردن، تفکیک قائل میشدند.
government formation is one of the manifestations of civilization so that one of the important issues in government is the importance of public opinions and consultation with people . it is impossible to consult with the people of one of the important actions , but as a part of the journey of the prophet of god ( peace be upon him ) , but it is one of the topics of discussion and disagreement among historians , commentators and theologians as the strategy or tactics of these consultations which have made the main issue of this research will be important and practical results for different ages of culture , civilization and governance . the issue of the endeavor is analytical and based on interpretive and historical documents . it seems that the prophet of god ( pbuh ) appears in two realms of political and military . ~~~ each of these realms is based on customary affairs so that there is no doubt that the prophet of god ( peace be upon him ) and consequently , people distinguish between constructive and divine matters which have religious orders about them
Machine summary:
بـه ايـن صـورت کـه بـا دقـت در نقـل هـاي تاريخي، يافته هاي کلامي ارائه کرد و با تدقيق در سيرة رسـول خـدا (ص ) از برخـي اقـدامات ايشـان ، رمزگشايي نمود و با استفاده از اين دريافت هاي کلامي، به اين پرسش مهم پاسخ داد که آيـا حکومـت نبوي از جنس حکومت هاي مردم سالار امروزي بوده است که رأي و نظر مردم به صورت تعيـين کننـده در امور حکومتي دخالت داده شود يا اينکه حکومتي مبتني بر وحي الهي بوده است ؛ به اين معنا که نظر 1 - Tactic رهيافت تمدني به قرآن وسيرة رسول خدا(ص) و خواست مردم در هيچ يک از ابعاد حکومتي مورد توجه قرار نميگرفته است ؟ يا بـا آنکـه حکـومتي مبتني بر وحي الهي بوده است ، اما به دستور خداوند، مردم در موارد مهمـي از حاکميـت و حکومـت ، ارادة الهي را جامۀ عمل پوشانده اند.