Abstract:
ویروس قطعهای از نوکلییک اسید است که درون یک پوشش پروتینی محصور شده و اطالعات ژنتیکی آنها کموبیش در سه پروتیین ویروسی خالصه شده و اندازه آنها بسیار کوچک که با میکروسکپ الکترونیک و یا اشعه ایکس قابلرویت هستند. تا کنون در مجموع ۶۵۹۰ گونه ویروس متعلق به ۱۶۸خانواده کشف و شناسایی شده است. از این تعداد بیش از ۲۰۰۰ گونه که در بیش از ۲۱ خانواده قرار دارند، ویروس گیاهی هستند. اغلب ویروسهای گیاهی برای زنده ماندن و انتشار خود به حشرات ناقل وابسته هستند. هفت راسته از ۳۲ راسته حشرات، جزء ناقلین ویروسیهای گیاهی هستند. حدود ۸۰ ٪حشرات ناقل دارای قطعات دهانی زننده مکنده و متعلق به نیم باالن هستند. این حشرات ویروسهای گیاهی را به روش های مختلف از میزبان آلوده به میزبان غیرآلوده منتقل میکنند. در این مقاله مختصرا رابطه ویروس و حشره ناقل، رابطه تعاملی و تکاملی ویروس و گیاه میزبان و عالیم بیماریهای ویروسی گیاهان زراعی نیز توضیح داده میشود.
Machine summary:
مروری بر ویروسهای گیاهی و حشرات ناقل آنها محمد حیدری ، حسنعلی واحدی *، هادی خاطری چکـیده ویروس قطعهای از نوكلییك اسید است كه درون یك پوشش پروتینى محصور شده و اطلاعات ژنتیكى آنها کموبیش در سه پروتئین ویروسى خلاصه شده و اندازه آنها بسیار كوچك كه با میكروسكپ الكترونیك و یا اشعه ایكس قابلرؤیت هستند.
انتقال ویروسهای گیاهی بوسیله تماس، بذرهای آلوده و ناقلین انجام میشود که در این میان حشرات ناقل ویروسها رُل بسیار مهم و کلیدی در انتقال و تکثیر ویروس را از گیاهان آلوده به گیاهان فاقد ویروس، اشاعه و انتشار سریع آن دارند.
درحالیکه برخى دیگر باید وارد أمعاء و أحشاء مانند حفره داخلى و خونى (هموسل ) حشره ناقل شده كه ممكن است در آنجا تكثیر شده و یا بدون تكثیر به غدد بزاقى رسیده و از آنجا به گیاه میزبان تزریق شوند (Pirone & Balanc, 1996) از آن جمله ویروس هاى خانواده لوتیوویریده هستند كه پس از عبور از جدار سلولهاى روده حشره میزبان و ورود به هِموسل حداقل به ١٢ساعت زمان و بیشتر نیاز دارند تا وارد غدد بزاقى و از آنجا به میزبان گیاهى تزریق شوند (Gray and Gildow, 2003)، معمولاً ناقلین اینگونه ویروس ها مانند ویروس پژمردگى ابلق گوجه فرنگى پس از تكثیر در بدن میزبان در طول حیات خود ناقل ویروس هستند و گیاه آلایش شده نیز در طول عمر خود حامل ویروس خواهد بود.
این ویروسها شته را تشویق به تغذیه بیشتر از گیاهان آلوده به ویروس كرده و باعث ازدیاد سریع جمعیت شته در یك زمان كوتاه و انتشار بیشتر و سریعتر آن شده است(Heidari and Haq.