Abstract:
یکی از روشهای کسب درآمد که امروزه رواج بسیاری دارد و اسلام آن را منع نموده احتکار است. احتکار در لغت عبارت از حبس و نگهداری طعام به امید و انتظار گرانی نرخ است. اما در اصطلاح فقها این معنا گاهی تعمیم و گاهی ضیق داده میشود. با توجه به اینکه احتکار موضوع حکم شرعی است و مشهور فقها فی الجمله حکم به حرمت آن دادهاند ضروری است که نظرات فقهای امامیه در خصوص موارد احتکار بررسی شود. پس از فحص، پنج قول در خصوص موضوع احتکار یافت میشود. مشهور امامیه موارد احتکار را پنج طعام: گندم، جو، خرما، کشمش و روغن میدانند که در روایات به آن اشاره شده و فقها بر آن اتفاق دارند. قول دوم و سوم در خصوص الحاق روغن زیتون و نمک به این موارد است. گروه چهارم هم از تعلیل روایت استفاده کردهاند و همه مواد غذایی را جزء موارد احتکار میدانند. گروه پنجم که اکثر مراجع معاصر هستند احتکار را به همه نیازهای عمومی جامعه تعمیم دادهاند.
Machine summary:
مشهور امامیه موارد احتکار را پنج طعام: گندم، جو، خرما، کشمش و روغن میدانند که در روایات به آن اشاره شده و فقها بر آن اتفاق دارند.
گستره احتکار در خصوص اینکه احتکار شامل چه مواردی میشود، اقوال مختلفی بین فقهای امامیه مطرح است که به طور کلی میتوان نظرات ایشان را به پنج قسم تقسیم کرد: خمينى، سيد روح اللّه موسوى، كتاب البيع (للإمام الخميني)، ج3، ص 601.
شاید بتوان گفت دلیل این سخن همان تعلیلی است که به سبب آن قائلین قول سوم، نمک را نیز جزء موارد احتکار شمردند و اشکال شد که در این صورت باید تمام مواد غذایی مورد نیاز مردم را شامل شود.
گندم، جو، خرما، کشمش و روغن از مواردی است که اختلافی در آن نیست و همه فقهاء، این پنج مورد را از موارد احتکار می دانند.
3. اصفهانى، سيد ابو الحسن، وسيلة النجاة (مع حواشي الإمام الخميني)، در يك جلد، قم: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(، چاپ اول، 1422ق.
حلّى، ابن ادريس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوي لتحرير الفتاوى، 3جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ دوم، 1410ق.
عاملى، سيد جواد بن محمد حسينى، مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلاّمة (ط ـ الحديثة)، 23 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ اول، 1419ق.
عاملى، شهيد اول، محمد بن مكى، الدروس الشرعية في فقه الإمامية، 3 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ دوم، 1417ق.
گلپايگانى، سيد محمد رضا موسوى، هداية العباد (للگلبايگاني)، 2 جلد، قم: دار القرآن الكريم، چاپ اول، 1413ق.