Abstract:
پارادایمشناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث ـ شامل همه کوششها برای اعتبارسنجی منابع و فهم متن ـ در فضای آکادمیک بینالمللی و همینطور ایران رونق و قوتی ندارد و البته این وضعیت در ایران به مراتب بدتر است. پژوهشگران و دانشجویان این حوزۀ مطالعاتی، عموماً به طور ناخوداگاه و خودکارشده تحت سلطۀ یک پارادایم به پژوهش میپردازند. نداشتن این خودآگاهی سبب میگردد که با تحول علوم ــ امری که امروزه رشد برقآسایی دارد ــ و ایجاد پارادایمهای نوین، رویکردهای سنتی در قرآن و حدیث دچار چالش شوند و پرسشهای جدید بدون پاسخ باقی بمانند. بدون شکلگیری یک خودآگاهی پارادایمی و همینطور آگاهی از پاردایمهای نوین و رقیب، بیتردید عبور از این چالشها و پاسخ به پرسشهای جدید میسر نخواهد شد. «فلسفه و پارادایمشناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث» پیشنهاد یک گرایش مطالعاتی جدید است که میتواند چارچوب مستقلی برای بررسیهای پارادایمی و فلسفی در این حوزه ایجاد کند که براساس آن، فهم و تحلیل پرسشها و دغدغههای سنتی و نوین در این زمینه آسانتر میشود. این مقاله نشان خواهد داد که به رغم مشکلات جدی که در حوزه پارادایمشناسی مطالعات تاریخی قرآن و حدیث ــ به خصوص در ایران ــ وجود دارد، با استفاده از فلسفۀ علوم انسانی ـ اجتماعی میتوان ـ علاوه بر مباحث قبلی همچون همچون شکاکان/بدبینان و تاریخی نگری/پدیدارشناسی ـ دوگانهای پارادایمی جدیدی چون کلگرایی/فردگرایی، خودآئینی/ همنوعگرایی و اثباتگرایی/تفسیرگرایی را پیشنهاد داد.
The paradigmology of historical approaches in Qur'an and hadith studies is not prospering in the international academic environment as well as in Iran, and of course this situation is much worse in Iran. Researchers and students in this field of study generally conduct research subconsciously and automatically under the domination of a paradigm. Lack of this self-awareness causes that in face the evolution of science that grows rapidly today and the development of new paradigms, traditional approaches face challenges and new questions remain unanswered. Without the formation of a paradigmatic consciousness as well as the awareness of new and competing paradigms, it will certainly not be possible to overcome these challenges and answer new questions. Paradigmology of historical approaches in Qur'an and hadith studies is the proposal of a new study trend that can provide an independent framework for paradigmatic and philosophical studies in Islamic studies, which makes it easier to understand and analyze traditional and modern questions and concerns. This article will show that despite the serious problems that exist in the field of paradigmology of Islamic studies, especially in Iran, using the philosophy of social-humanities sciences can suggest paradigmatic dualities such as holism/individualism, one-self-ism/principle of charity, positivism/interpretivism, etc, to establish the philosophy of Islamic studies, which of course is the first step in a very long way.
Machine summary:
«فلسفه و پارادايم شناسي مطالعات تاريخي قرآن و حديث » پيشنهاد يک گرايش مطالعاتي جديد است که ميتواند چارچوب مستقلي براي بررسيهاي پارادايمي و فلسفي در اين حوزه ايجاد کند که براساس آن ، فهم و تحليل پرسش ها و دغدغههاي سنتي و نوين در اين زمينه آسان تر ميشود.
اين مقاله نشان خواهد داد که به رغم مشکلات جدي که در حوزه پارادايم شناسي مطالعات تاريخي قرآن و حديث ــ به خصوص در ايران ــ وجود دارد، با استفاده از فلسفۀ علوم انساني ـ اجتماعي ميتوان ـ علاوه بر مباحث قبلي هم چون هم چون شکاکان / بدبينان در خصوص منابع و تاريخي نگري/ پديدارشناسي در خصوص فهم متن ـ دوگان هاي پارادايمي جديدي هم چون کل گرايي/ فردگرايي، خودآئيني/ همنوع گرايي و اثبات گرايي/ تفسيرگرايي و...
بايد به جاي در جستجوي راه اصلي و تثبيت شده بودن ، اين تعدد پارادايمي را پذيرفت و تلاش کرد به اين پرسش پاسخ داد که آيا هيچ راه يا پيشنهادي براي بهبود وضعيت پارادايم شناسي مطالعات تاريخي قرآن و حديث وجود دارد يا نه؟ پاسخ اين مقاله به اين پرسش آري است .
بر اين اساس ، هدف از اين گرايش دست يابي به يک خودآگاهي پارادايمي و سپس تلاش براي ارائۀ يک چارچوب مفهومي و نظري عميق ــ براساس مباحث فلسفۀ علوم انساني ــ جهت توسعه و تعميق مباحث پارادايم شناسي در مطالعات تاريخي قرآن و حديث است .
به نظر ميرسد جهت پيريزي اين حوزه بتوان از منابع فلسفۀ علوم انساني و علوم اجتماعي براي دست يافتن به پرسش هاي کلي استفاده کرد و آن ها را به نحو مقتضي در مطالعات قرآن و حديث به کار بست .