Abstract:
برخی وقت ها گر چه خواهان می تواند سبب سارت خود را بر گروهی معلوم منتسب
کند» نمی تواند جایگاه دقیق زیان خود را معین کند. زیرا گاهی برخاستن زیان به سبب خطا یا فعل
یکی از اعضاء گروه محصور یقینی میباشد ولی معلوم نمیشود که کدام یک از اعضاء آن گروه
خسارت را وارد آورده است. این حالت را میتوان اجمال سبب در مسوولیت مدنی نامید. در
قوانین ایران حکم عامی که هم اصل مسوولیت ( پذیرش دعوا و استماع آن ) و هم کیفیت
مسوولیت و نحوه جبران خسارت را مشخص کرده باشدء وجود ندارد. در این باره فقط ماده ۳۱۵
ق. م. ا. قابل استناد میباشد که این نیز اولا در خصوص قتل و دیه میباشد و ثانیا حکمی بر خلاف
عدل و انصاف دارد و شایسته به نظر نمیرسد که این حکم ( قرعه ) به هنگام وحدت مناط به
دعاوی دیگر نیز تسری داده شود. آنچه عادلانه به نظر میرسد و به خصوص با نیازهای کنونی
دنیای خحطرناک صنعت همخوانی دارد و البته اطلاق ماده ۳ قانون مسوولیت مدنی نیز به قاضی
اختیار انتخاب آن را میدهد. تضامنی و در نهایت مساوی بودن مسوولیت مدنی اسباب مجمل می-
باشد. برای اثبات این امر در حقوق فرانسه و آمریکا مطالعه تطبیقی کردهایم. در این تحقیق اجمال
سبب در مسوولیت مدنی را در سه نظام حقوقی ایران و فقه (گفتار اول)» فرانسه (گفتار دوم) و
آمریکا (گفتار سوم) مطالعه می کنیم.
Machine summary:
Carbonnier, n )١ ولی اگر مبنای دعوای خواهان نه مسوولیت قرادادی بلکه قهری باشد، چه مسوولیت مدنی و چه مسوولیت کیفری ، دادرس باید دعوا را بپذیرد و نمی تواند به بهانه مردد بودن سبب واقعی بین گروه محصور از استماع آن خودداری کند.
ثانیاً حکم به مسوولیت تضامنی اسباب مجمل در حالیکه علم داریم که صرفاً یکی از خواندگان سبب خسارت بوده و نه بقیه آنها، خلاف انصاف و عدالت است و مسوولیت مدنی را از هدف اصلی خود باز می دارد و به به ابزار کیفر تبدیل می کند.
زیرا تأمل بیشتر نشان می دهد که سبب به هیچ وجه مجمل نیست و خراب شدن آسانسور نه معلول خطای یک از آنها، بلکه نتیجه دقت نکردن همه آنان بر ظرفیت آسانسور است و به نوعی باید گفت که حالت اجتماع اسباب و یا مرکب بودن آنها صحت دارد.
اعتقاد به خطای مؤثر اعضای غیر سبب گروه در سال ١٩٦٤ دادگاه Riom برای توجیه مسوولیت تضامنی دو شکارچی که معلوم نبود شلیک خطاآمیز کدام یک از آنان به قربانی اصابت کرده ، چنین استدلال نمود که «خواندگان دو خطای مرتبط را مرتکب شده اند که یکی از آن دو خطا خسارت را وارد کرده و دیگری معلوم نشدن دقیق خاستگاه خسارت را موجب شده است .
٢١٠، لوتورنو و کدیه ، همان شماره ) البته باید گفت در این مبنا نیز، علیه خواندگان حکمی بیش از امارٔە سببیت تحمیل نمی شود و بدان جهت اگر یکی از شکارچی ها ثابت کند که تفنگ او در آن لحظه شلیک گیر کرده بوده یا کالیبر گلوله ای که به قربانی اصابت کرده با کالیبر گلوله تفنگ او متفاومت است ، از مسوولیت بری خواهد بود.