Abstract:
هدف اصلی مقاله حاضر تبارشناسی جریانهای سیاسی و رابطه آن با قرائتهای دینی پس از انقلاب اسلامی ایران است. برای تحقق این هدف دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی به اینسو مورد بررسی قرار گرفت اما تأکید بر نیروهای سیاسی پس از انقلاب و رابطه آن با قرائتهای دینی است. این تحقیق مبتنی بر نظریه فرکلاف و روش آن شامل توصیف، تفسیر و تبیین متن در کنار نظریه لاکلاو و موفه و روش آن که شامل شناسایی معنا و متن، زمان و مکان، منازعات معنایی و کردارهای اجتماعی ـ سیاسیِ گفتمان جریانهای سیاسی، صورت گرفته است. در این پژوهش سه قرائت دینی از مشروطه تاکنون مورد بررسی قرار گرفتند، در هر دورهای این قرائتها به رنگ دیگر خود را بازنمایانده است و تفسیری متناسب با گفتمان برای خود برگزیده است، اما دالهای مرکزی این قرائتها علیرغم گسستهای تاریخی تغییری را نشان نمیدهد. در کل، هدف این پژوهش یافتن راهحل نبوده بلکه در وهلهی اوّل تلاش شد تا به توصیف دقیق موضوع دستیافته و در سطوح بالاتر، رابطه جریانهای سیاسی با قرائتهای دینی مربوطه را با فضای سیاسی اجتماعی مشخص سازد تا به تحلیل نظری دست یابد و در نهایت به تبارشناسی جریانها پرداخته شد. در این تحقیق روشن شد که گفتمان دینی یک امر ذاتی از قبل ساخته شده نیست، بلکه همچون یک واقعیت اجتماعی ساخته و معنادار میشود که آنهم از طریق «زبان» صورت میگیرد. خصوصیت این معناسازی این است که امری دائمی ندارد. هیچ گفتمان دینی در این پژوهش بهطور کامل تثبیت نشد و همواره در یک طیفی از تثبیت کامل تا بیقراری و زوال کامل در حرکت است و این ویژگی و خصیصهای نهادین و گرانیگاه هستیشناختی نظریه تحلیل گفتمان است.
The main purpose of this thesis is the genealogy of political currents and its relations to religious readings after the Islamic Revolution. To achieve this aim, the constitutional period untill now has been investigated, but with more emphasizing on political currents and their relation with religious readings. This research is based on Fairclough theory and its method including describing, interpreting and explaining the text along with Laclau and Mouffe theory and its method which includes identifying the meaning and text, time and place, semantic conflicts, and socio-political practices of political discourse. In this research three religious readings were examined from the constitutional period untill now. In each period these readings show themselves in different form and have selected a suitable describtion with the discourse but in spite of historical gap, these readings’ nodal points show no changes. In general, the purpose of this study is not to find solutions, but in the first place it tries to find clear describtion of the subject and at higher levels, to achive theoretical analysis, the relation between the social political currents and the basis of religious reading determined and finally genealogy of political currents were done. It became clear in this study that religious discourse is not an intrinsic task of pre - built, but it is made as a social reality by "language". The characteristic of this semantics is that it has nothing permanent. No religious discourse has been fully established in this study and has always been floating in range of complete fixation to instability & complete dislocation & this is the characteristic exclusivity & significance of ontology of discourse analysis theory that is based on this study.
Machine summary:
سؤالات پژوهش ١) چه قرائت های دینی در یک سده ی کنونی در ایران به خصوص پس از انقلاب اسلامی در ایران رواج یافته اند؟ ٢) از آنجا که هر فرایند فرهنگی امری تاریخ مند است به لحاظ تبارشناسی این قرائت ها چه تحولاتی را پشت سر نهاده اند؟ ٣) چه اموری (فرا گفتمانی ) منجر به تحولات درون گفتمانی می شود؟ و قدرت به عنوان یک امر فرا گفتمانی چگونه گفتمان های دینی را دستخوش تحول می کند؟ ٤) گسست و مقاومت و قدرت در پیدایش و تحول گفتمان ها چه نقشی داشته است ؟ ٥) جریان های سیاسی چه ارتباطی با قرائت ها و گفتمان های دینی دارند؟ ٦) جریان های سیاسی و گفتمان مرتبط با آن ها چگونه ظهور می یابند؟ روند تکامل و استعاری شدن ، چگونگی هژمونی و تثبیت تدریجی ، شیوه های به حاشیه رانی مخالفان و نهایتاً چالش ها و بی قراری های جدید چگونه صورت می گیرد؟ پیشینه پژوهش در این بخش و تا آنجایی که به این پژوهش مربوط می شود، تحقیقات پیشین را می توان از دو منظر، اول موضوع و محتوای و دوم نظریه و روش مورد بررسی قرار داد.
این تحقیقات علیرغم عالمانه و دقیق بودن آن ها، با توجه به موضوع و دوره ی تاریخی مورد بررسی ، نظریه و روش و زاویه ی نگاه به موضوعِ تحقیق ، تنها از لحاظ محتوایی به جهت اطلاعات و اسناد ارائه شده و از جهت نظری و روشی برای مقاله ی حاضر که به «مطالعه ی تبارشناسی جریان های سیاسی و رابطه ی آن با قرائت های مختلف دینی بعد از انقلاب اسلامی » در چارچوب الگوی ترکیبی نظری ـ روشی تحلیل گفتمان لاکلاو موفه و فرکلاف پرداخته ، مورد توجه و استفاده قرار گرفته است .