Abstract:
امروزه یکی از مهمترین مسئلههای بشر، ایجاد شرایط مناسب برای همزیستی مسالمتآمیز میان افراد است. اسلام میتواند یکی از منابع حل این مسئله باشد. برهمیناساس، قرآن کریم و بهطور خاص تفسیر المیزان مورد توجه این پژوهش قرارگرفته است. ازاینرو، هدف پژوهش حاضر، احصای دلالتهای تربیتی همزیستی مسالمتآمیز در تفسیر المیزان، بهمنظور ارائه یک الگوی مفهومی برای دستیابی به همزیستی مسالمتآمیز است. روش پژوهش بهصورت ترکیبی بوده، بهاینترتیب که برای دستیابی به پاسخ هرکدام از سؤالات اصلی از روشهای متفاوتی استفاده شده است؛ لذا برای پاسخ به سؤال اول پژوهش از روش تحلیل مفهومی استفاده شده و برای پاسخ به سؤالات دوم و سوم از روش استنتاجی بهره گرفته شده است. یافتههای پژوهش حاکی از 6 مبنای انسانشناسی و 6 مبنای ارزششناسی برای همزیستی مسالمتآمیز در تفسیر المیزان هستند. یافتههای پژوهش همچنین به معرفی اصول و روشهای همزیستی مسالمتآمیز، درقالب یک الگوی مفهومی میپردازد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در این الگو، 12 مبنا، 7 اصل و 19 روش تربیتیِ همزیستی مسالمتآمیز با یکدیگر مرتبط بوده و مسیر دستیابی به همزیستی مسالمتآمیز را مشخص میکنند.
These days, one of the most important challenges of human beings concern the provision of a proper condition for peaceful coexistence for people. Islam can provide a solution for this problem. For this reason, the Holy Qur’an, particularly the Al-Mizan interpretation of the Holy Qur’an, have been investigated in this research. Therefore, the aim of the present study is to enumerate the educational implications of peaceful coexistence in the interpretation of Al-Mizan, in order to provide a conceptual model for achieving peaceful coexistence. The research follows mixed approach using different methods to find answers for all of the main questions. Hence, conceptual analysis method has been employed to answer the first question of the research, and to answer the second and third questions, inferential method has been used. The research findings signified six anthropological bases and six value bases for peaceful coexistence in Al-Mizan interpretation. The research also resulted in the identification of the principles and methods of peaceful coexistence in the form of a conceptual model. It indicated that 12 bases, 7 principles and 19 educational methods of peaceful coexistence are related to one another in this model, and signified the path to achieve peaceful coexistence.
Machine summary:
کليدواژه ها: همزيستي مسالمت آميز؛ الگوي مفهومي؛ قرآن کريم ؛ تفسير الميزان ؛ دلالت هاي تربيتي اين مقاله برگرفته از رساله دکتري نويسنده اول است * نويسنده مسئول : دانش آموخته دکتري فلسفه تعليم وتربيت دانشگاه خوارزمي s.
درخصوص ضرورت انجام پژوهش همچنين ميتوان گفت ،ايران به عنوان يکيازکشورهايي که مهدفرهنگ هاوقوميت هايمختلف است ،ازيک سوبه گونه اي درمعرض مشکلاتياست که عدم وجودهمزيستيمسالمت آميزميتواندموجدآن باشدوازسويديگرمطالعات انجام شده توسط پژوهشگران نشان ازعدم وجودروش هاي مناسب جهت آموزش صلح وهمزيستي مسالمت آميزدرايران دارد(فتحيواجارگاه وهمکاران ،١٣٨٧)،(هاشمي،١٣٨٨)،(حاجيزاده و همکاران ،١٣٩٣)و(فلاح نودهي،١٣٨٨).
Frankna مبناي اول : انسان ، مدني بالطبع است ؛ علامه طباطباييدراين رابطه مينويسد:انسان درميان تماميجانداران موجودياست که بايد اجتماعيزندگيکندواين مطلب احتياج به بحث زيادندارند؛چراکه فطرت تماميافرادانسان چنين است (طباطبايي،١٣٨٨،ج ٤:١٩٧)تاآنجاهم که تاريخ نشان داده است ،هرجابشربوده است ،اجتماعيزندگيميکرده وآثارباستانيهم اين مطلب راثابت ميکند.
براساس اين روش است که خداوندمرتبا داستان زندگيگروه هاواقوام مختلف رادرقرآن کريم بيان ميکندومردم رابه مطالعه زندگي ديگران توصيه ميکندکه ازجمله آنهاميتوان به اقوام عاد،ثمود،سبأولوط اشاره کرد (طباطبايي،١٣٨٨،ج ١٠:٥١٧وج ١٢:٣١).
اين الگوتواناييآن راداردکه درجهت حل مسائل ومشکلات مربوط به همزيستيمسالمت آميزراهگشاباشد؛چراکه اولامبتنيبرآموزه هاي اسلام ـبه عنوان يک دستورالعمل برايزندگيانسان هاـاست ،ثانيابه روش علميتنظيم شده است وثالثابه صورت روشن وآسان تنظيم شده ،آنچنان که مربيان ومتربيان بتوانندازآن استفاده کنند.
الگوي مفهومي همزيستي مسالمت آميز ازمنظر قرآن کريم باتأکيدبر تفسير الميزان دراين الگوکه شامل مباني،اصول وروش هاي همزيستيمسالمت آميزازمنظرقرآن کريم و باتأکيدبرتفسيرالميزان است ،ميبينيم که مبانيبه عنوان گزاره هاي واقعيدرموردانسان وارزش ها، درقالب دومبنايانسان شناسي وارزش شناسي مشخص شده اندوخودبه عنوان بنيان هاوپايه هاي اين مدل به کاررفته اند.