Abstract:
یکی از نمونههای جهانی، پربسامد و تکرارشوندۀ کلانژانر ِ ادبیاتتعلیمی، اندرز و تعلیم والدین به فرزندان است که در مباحث نوعشناسی در پژوهشهای ادبیاتفارسی- شاید در ادبیاتجهان- به صورت آکادمیک به آن توجّه نشدهاست. در این جستار تلاش شدهاست به روش کمّی و توصیفی، پس از بررسیِ نمونههای پرتکرار و کهن فرزندنامه، شاخصههای برونمتنی(عنوان، انگیزۀتألیف، تقدیمیه، باببندی و پیشینۀاثر) و درونمایهایِ آن (مقدمۀعاطفی، نگرش ویژه به پسران، نگران از به کارنبستن اندرزها، تأکید در به کاربستن اندرزها، تجربههای والدین، تفاخر به خود و اجداد، بیان خاطرات دوران کودکیِ نویسنده، بیان سنّتاندرزگویی، سادگی و اختصار) ترسیمشود. نتایج حاصل از این پژوهش نشانمیدهد که فرزندنامهنویسان، در کل، با هدف تعلیم مباحثی چون؛ پزشکی، موسیقی، علومغریبه، علومادبی، دین، مباحثاعتقادی، حکمتعملی(برنامهای برای تهذیب اخلاق فردی، خانوادگی و سیاست یا همان شیوۀ درست زندگی) برای فرزندان خود(چه حقیقی و چه خیالی) کتاب یا رساله مینوشتند. از طرفی، با توجّه به بسامد بالای مباحث اندرزی و شیوۀ خاص بلاغی که صرفاً متوجّه متون اندرزی است، میتوان فرزندنامه را ژانری سیّال در گونۀ اندرزنامهها نیز به شمارآورد که ساختار و محتوایی مشخص دارد و متناسب با فرهنگ و مقتضیات زمان و انتظارات مخاطبان، دچار تغییرات میشود. آنچه در تشخیص فرزندنامه از سایر اندرزنامهها اهمیت دارد این است که آفرینندۀ اثر، به صراحت بیانکند که نامه یا کتاب را برای فرزند مینویسد و در سراسر متن، نشانههایی از حضور فرزند و خطاب به او وجود داشتهباشد.
Farzand-Nameh is one of the ancient examples, universal, most frequent, and recurring subspecies of the didactic literature genre Which has not been academically addressed in typological discussions in Persian literature research- and perhaps in world literature-. One of the main conditions of the comprehensive definition and barrier of the child letter It is for the creator of the work to state explicitly that he is writing the letter or book for the child and there should be signs of the child being present and addressed throughout the text. in this research, Ensuring the repetitive and ancient examples of this literary subgenre in the world Literature, Farzand-Nameh is introduced as a sub-genre And Reviewed and drawn extra-textual indicators(Title, Motivation Author, Introduction, Chapter, Background) And its in-text features (Emotional introduction, Special attitude towards boys, Worried about using advice, Emphasis on the content of the book and letter, Parents' experiences, Proud of themselves and their ancestors, Expressing the author's childhood memories, Expression of the tradition of counseling, Simplicity, and brevity).
Machine summary:
در اين جستار تلاش شده است به روش کمي و توصيفي، پس از بررسي نمونه هاي پرتکرار و کهن فرزندنامه ، شاخصه هاي برون متني (عنوان ، انگيزٔە تأليف ، تقديميه ، باب بندي و پيشينۀ اثر) و درون مايه اي آن (مقدمۀ عاطفي، نگرش ويژه به پسران ، نگران از به کارنبستن اندرزها، تأکيد در به کاربستن اندرزها، تجربه هاي والدين ، تفاخر به خود و اجداد، بيان خاطرات دوران کودکي نويسنده ، بيان سنت اندرزگويي، سادگي و اختصار) ترسيم شود.
آنچه در تشخيص فرزندنامه از ساير اندرزنامه ها اهميت دارد اين است که آفرينندٔە اثر، به صراحت بيان کند که نامه يا کتاب را براي فرزند مينويسد و در سراسر متن ، نشانه هايي از حضور فرزند و خطاب به او وجود داشته باشد.
در کل ، زيرگونه هاي فرزندنامه را ميتوان اين گونه ترسيم کرد: منثور صرفا آموزشي بلند (←هدايه المتعلمين فيالطب ، جامع الألحان ، توحيدنامه ، ميزان الطب ، هادي المضلين ، ّ نورعلينور، مواهب الرضويه )؛ منثورصرفا آموزشي کوتاه (←صغري در منطق )؛ منثورآموزشي اندرزي (← قابوس نامه ، آداب القمار، تنبيه الأدبا، کتاب احمد)؛ منثوراندرزي (←دستورالوزراء)، منثور ادبي-اندرزي بلند (←روضه العقول ، وصاياي وفا، تحفۀمسعوديه )؛ منثورادبي-اندرزيکوتاه (←نصايح پدرانه ، پندنامۀيحيويه ، نصايح شيخ المقامرين )؛ منثورخطابي-اندرزي بلند (← مفتاح النجات ، نجات المؤمنين )؛ منثورخطابي-اندرزيکوتاه (← ميبايدشنيد)؛ منظوم اندرزي بلند (← دستورنامه ، گلشن صبا، حسينيه ، هميان )؛ منظوم اندرزي کوتاه (← نصايح شاه نعمت الله ولي، شعر اتل توتۀ ملامحسن فيض کاشاني)؛ نامه هاي اندرزي.