Abstract:
در فرآیند ترجمه، به دلیل ارتباط نزدیک بین زبان و فرهنگک توجه به فرهنگک» امری
ضروری است؛ از این رو یک مترجم بهویژه در ترجمة متون ادبی باید علاوهبر زبان» به
فرهنگک گویشوران زبان مبدا و مقصد نیز تسلط داشتهباشد. ترجمة مفاهیم فرهنگی، یکی از
مباحث چالشبرانگیز ترجمه است؛ بر این اساس پژوهشگران ترجمه، همواره به دنبال یافتن
راههایی برای ترجمة مفاهیم فرهنگی از یک زبان به زبان دیگر بودهاند. هاروی (۲۰۰۳) از
جمله پژوهشگران صاحبنظر در این زمینه است. او چهار روش معادل کار کردی، معادل
زبانی، وام گیری و معادل توصیفی را به منظور ترجمة مفاهیم فرهنگی پیشنهاد کرده است.
مقالة حاضر با روش کیفی (تحلیل- توصیفی) به مطالعه روشهای مورد استفادة عادل
عبدالمنعم علی، مترجم رمان «مدیر مدرسه» جلال آل احمد، در ترجمة عربی مفاهیم فرهنگی
این رمان میپردازد. با بررسی ۵۰ نمونه از عناصر فرهنگی استخراجشده از داستان مدیر
مدرسه و تطبیق آنها با ترجمة عربی این رمان، این نتیجه حاصل میشود که مترجم در
ترجمة خود از روش معادل کار کردی، بیش از روشهای دیگر استفاده کرده است و در
مقابل، روشهای معادل توصیفی و وام گیری کمتر مورد استفاده او بودهاست. مترجم به دلیل
گرایش به بومیسازی متن مبدا از روش معادل کار کردی بیشتر استفاده کردهاست.
Machine summary:
ترجمۀ عناصر فرهنگي در ترجمۀ عربي «مدير مدرسه » جلال آل احمد بر اساس مدل هاروي (٢٠٠٣) حبيب کشاورز عضو هيئت علمي گروه زبان و ادبيات دانشگاه سمنان چکيده در فرآيند ترجمه ، به دليل ارتباط نزديک بين زبـان و فرهنـگ توجـه بـه فرهنـگ ، امـري ضروري است ؛ از اين رو يک مترجم به ويژه در ترجمۀ متـون ادبـي بايـد عـلاوه بـر زبـان ، بـه فرهنگ گويشوران زبان مبدأ و مقصد نيز تسلط داشته باشد.
با بررسي ٥٠ نمونـه از عناصـر فرهنگـي اسـتخراج شـده از داسـتان مـدير مدرسه و تطبيق آن ها با ترجمۀ عربي اين رمـان ، ايـن نتيجـه حاصـل مـيشـود کـه متـرجم در ترجمۀ خود از روش معادل کارکردي، بيش از روش هـاي ديگـر اسـتفاده کـرده اسـت و در مقابل ، روش هاي معادل توصيفي و وام گيري کمتر مورد استفاده او بوده است .
ايـن تقسـيم بنـدي هرچنـد يکـي از کامـل تـرين تقسـيم بنـديهـاي ارائـه شـده اسـت و در پژهش هاي زيادي مورد استفاده قرار گرفته ؛ اما پژوهشگراني نيز سعي در تکميل آن کرده اند؛ براي مثال هاشمي و غضنفري مقدم در مقالۀ خود با عنوان «بوميسازي مدل پنجگانـۀ عناصـر فرهنگي نيومارک با زبان و فرهنگ فارسي: ارائۀ تقسيم بندي نه گانه » سـعي در تکميـل ايـن تقسيم بندي و بوميسازي آن بـر اسـاس فرهنـگ ايرانـي داشـته و يـک تقسـيم بنـدي نـه گانـه ارائه داده اند (غضنفري مقدم و هاشمي، ١٣٩٣: ١٨).