Abstract:
از دیرباز باران در پهنهی عموما خشک و نیمه خشک سرزمین ایران همواره زندگیبخش و اثرگذار بوده است. به تبع آن از دوران کهن ایزد منسوب به باران یعنی تیشْتَر ــ چنانکه از تیشْتَریَشت برمیآید ــ بسیار مورد احترام و ستایش بوده و جشنی موسوم به تیرگان برای بزرگداشت این ایزد، یادگار آن دوران در این روزگار است. در روستایی قدیمی به نام شریفآباد که تاسیس آن به قرن هشتم هجری قمری بر میگردد و زمانی به واسطهی موبدنشینی خود، در راهبری بهدینان ایران و پارسیان هند نقش داشته، جشنی کهن برای بزرگداشت تیشْتَر به نام تِشْتَریم برگزار میشود که با آدابی خاص همراه است. این شیوهی بزرگداشت در جای دیگری گزارش نشده است، هرچند در کنار این جشن، جشنی دیگر به نام تیرماهی وجود دارد که همانند جشن تیرگان دیگر نقاط است. در تحقیق میدانی زیر با بررسی جشنهای تشتریم و تیرماهی در این روستا، علاوه بر آشنایی با این دو جشن و مولفههای برگزاری آن، به دنبال پاسخ این پرسش خواهیم بود که آیا این مردمان با این دو بزرگداشت، تفاوتی میان تیر و تیشتر قائل بودهاند؟ و این دو را از هم بازمیشناختهاند؟ با توجه به اینکه این مردم هیچ گاه در یادکرد دو ایزد تیر و تیشتر آنها را به تنهایی نام نمیبرند و آنان را همواره همراه یکدیگر به صورت «تیر و تشتر» یاد میکنند و در طول یکسال، در دو زمان مختلف یکی حوالی تیرماه و دیگری در آبانماه به آیین بزرگداشت میپردازند و اینکه بنا بر مدارک و شواهد موجود موبدان فعال و آگاهی در این روستا میزیستهاند، گمان میرود این مردمان در گذشتههای دور، میان ایزدان تیر و تیشتر تفاوت قائل بوده و آنان را از یکدیگر باز میشناختند و برای همین در دو نوبت جشن میگرفتند، هرچند در این جشنها هر دو یاد میشدند ولی بیشتر این تیشتر ایزد باران است که به واسطهی تیشتریشت و سرزمین خشک یزد آداب یادکرد دارد، ولی باید به یاد داشت که در گاهشماری رایج آنجا این تیر است که میان روزهای ماه و در میان ماههای سال میدرخشد و از برابر شدن و همنشینی نام روز و ماه تیرگان پدید میآید.
In the vast but arid and semi-desert land of Iran, rain has always been life-giving and effective for the people. Due to this, the goddess of rain “Tistar Yast” has been left from the ancient times of Iran, Which is highly respected and praised. And the celebration of Tιrgan, which is held in this period, is a reminder of the importance of the rain god in ancient times. In an ancient village called Sharifabad, which dates back to the eighth century AH. Many Mobeds who lived in this village in the past have played an effective role in guiding the Zoroastrians and Parsees in India. An ancient celebration was held in honor of the Tistrya named Tistarim with a special ritual. This special ritual of holding Tistarim has not been reported anywhere else. However, in this village, a festival called Tir-Mahi is also held, which is similar to the Tιrgan festival in other places. By collecting field documents related to the two celebrations of Tistarim and Tir-Mahi in this village, apart from getting acquainted with these and the way they are held, we seek the answer to this question. Did the people of this village differentiate between these two celebrations “Tistarim and Tir-Mahi”? And did they recognize both of them? Considering that these people never mention them alone in the mention of the two gods, Tir and Tishtar, and always refer to them together as "Tir and Tishtar", and during one year, at two different times to celebrate the ritual and that according to the available evidence of active priests and awareness lived in this village, it is believed that these people in the distant past, between the gods of Tir and Tishtar. most of this is the goddess of rain, who has etiquette because of the goddess and the dry land of Yazd, but it should be remembered that in The common chronology there is this Tir that between the days of the month and between the months of the year and arises from the equalization and accompaniment of the name of the day and the month is Tirgan.
Machine summary:
در تحقيق ميداني زير با بررسي جشنهاي تشتريم و تيرماهي در اين روستا، علاوه بر آشنايي با اين دو جشن و مؤلفه هاي برگزاري آن ، به دنبال پاسخ اين پرسش خواهيم بود که آيا اين مردمان با اين دو بزرگداشت ، تفاوتي ميان تير و تشتر قائل بوده اند و اين دو را از هم بازمي شناخته اند؟ با توجه به اينکه اين مردم هيچ گاه در يادکرد دو ايزد تير و تشتر آنها را به تنهايي نام نمي برند و آنان را همواره همراه يکديگر به صورت «تير و تشتر» ياد مي - کنند و در طول يکسال ، در دو زمان مختلف ، يکي حوالي تيرماه و ديگري در آبان ماه ، به آيين بزرگداشت مي پردازند و اينکه بنا بر مدارک و شواهد موجود موبدان فعال و آگاهي در اين روستا مي زيسته اند، گمان مي - رود اين مردمان در گذشته هاي دور ميان ايزدان تير و تشتر تفاوت قائل بوده و آنان را از يکديگر باز مي - شناخته اند و براي همين در دو نوبت جشن مي گرفته اند.
در روزگار کنوني ، ميان بهدينان بزرگداشت اين ايزد در جشن تيرگان به روز تير از ماه تير برگزار مي شود، ولي در شريف آباد اين تکريم يک بار حدود تيرماه و بار ديگر در آبان ماه برگزار مي گردد؛ شايد هم احتمالا در گذشته - هاي دور ايزدان تير و تشتر را جداگانه مورد تکريم قرار مي داده اند و ميان آن دو تمايز قائل بوده اند و شايد هم عدم رعايت کبيسه در روزگار پساساساني باعث شده بزرگداشت يک ايزد (تشتر) در دو موقع از سال انجام پذيرد.