Abstract:
شکل گیری روابط دیپلماتیک ایران و روم در آغاز قرن یکم پیش از میلاد، در نتیجه توسعه طلبی روم به سمت شرق و اشکانیان به سمت غرب، منجر به رویارویی ایران و روم شد. از دید این جستار، کشمکش ایران و روم در طول قرن یکم قبل از میلاد، محصول واقعی عملکرد حاکمان دست نشانده ایرانیتبار قفقاز و آناتولی است که نقش آنها در بسیاری از وقایع، با تکیه بر تحلیل روایات مورخان یونانی و رومی پیرامون حوادث این دوره مشهود است. بنابراین، هدف از تحقیق حاضر، آشکار ساختن جایگاه حاکمان محلی آناتولی و قفقاز، به‌‌خصوص آرتاکسیان ارمنستان در شکلگیری روابط ایران و روم در آغاز قرن یکم قبل از میلاد، از طریق توصیف و تحلیل داده‌‌های منابع است که در سایه دستاورد تحقیق فوق، بسیاری از مسائل ایران و روم در ارتباط مستقیم با حوادث این مناطق و حاکمان آن تا حدودی توجیه تاریخی پیدا می‌‌کند. چرایی و چگونگی نقش حاکمان ایرانیتبار آناتولی و قفقاز در شکلگیری روابط ایران و روم پرسشی است که در اینجا مطرح می‌‌شود و فرضیه تحقیق نیز بر اثرگذار بودن این پادشاهی‌‌ها در نتیجه رقابت بین آنها و حمایت‌‌هایی که از سوی ایران و روم می‌‌شدند، تأکید دارد.
Machine summary:
اگر چه نخستين رويارويي ايران و روم در دوره اشکانيان ، با ديدار مسالمت آميـز سـولا بـا فرستاده اشکانيان ، اروباز١ در طول دهه نخسـت قـرن يکـم قبـل از مـيلاد در مليتنـه ، مـرز 2 رودخانه فرات با سوفنه ٣، در نتيجه پيشرويهاي روم به سمت مشرق تلقي شده است ، اما بـر اساس گاهشماري وقايع و حوادث آناتولي و قفقاز، اين ديدار افزون بـر زيـاده خـواهي روم بـه داخل قلمروهاي پيشين ايران در دوره هخامنشي و سلوکي- که اشکانيان نيز ادعـاي تسـلط بر اين مناطق را داشتند- انجام گرفت و به دنبال حوادثي اتفاق افتاد که در آناتولي و قفقاز سـال هـا پيش از اخراج نيروهاي پونتي و ارمني از کاپادوکيه ٤ در حمايت از ادعاي آريوبرزن ٥ براي تصـاحب تاج و تخت رقيب خود آريارات نهم ٦ شکل گرفت .
سياست گسترش ارضي ايران و روم تا پيش از سلطه بر پادشاهيهاي دست نشانده در آناتولي و قفقاز تناقضات و اختلافات متنوع در منابع باستاني در رابطـه بـا چگـونگي شـکل گيـري حکومـت اشـکانيان (ولسـکي، ١٣٨٣: ٥٩-٥١؛ ;٢٨ :١٩٨٣ ,Bivar ;٣٩-٣٥ :١٩٥٧-١٩٥٦ ,Wolski ١٩ :١٩٩٩ ,Lerner ;٢٢٠-٢١٣ :١٩٨٤ ,Musti)، به ناچار محققـان را بـه تلفيـق گـزارش هـاي مورخان باستان براي فهم تاريخ اين دوره و شکل گيري حکومت اشکانيان توسط ارشـک ، بـه تـاريخي بـين ٢٣٩ تـا ٢٣٨ ق .
(
, 
, 
)
