Abstract:
ایل پروری از جملهی کهنترین مجموعه دامداران کوچنده استان سمنان هستند.
خاستگاه این کوچندگان روستای پرور در شمال استان سمنان میباشد. افزون بر ساختار
مبتنی بر عشیره (به گویش بومی: پلیک)» این مردمان دامداری نیاماندی و بومی
نظاممندی بر بنیاد قواعد و شیوه نامههای کهن و دانش بومی ویژه داشتهاند. پیشهی
اصلی پروریها دامهای کوچک- بز و گوسفند- بوده است. برخلاف حوزه کشت و برز و
فرآوردههای آن, نشاندهنده دیرینگی و دانش بومی غنی پرورش و دام و دامداری در
این ناحیه است. در این نوشتار که حاصل پژوهشهای میدانی و مشاهدات اینجانب
است. در آغاز به نشانهگذاریهایی پرداخته میشود که دامدار برای اثبات مالکیت خود
برای روی دام مینهد و تا پایان عمر دام بر آن باقی میماند و در ادامه نامگذاری دام بر
مربوط به دام که نقش مهمی در گذشته در اقتصاد و معیشت جوامع ایرانی داشته است
افزون بر جنبهی مردمنگارانه (فولکلوریک) میتواند به غنای زبان فارسی بیفزاید. در این
کشاورزی و دامداری پرداخته نشده است و بحث در این باره را به گفتاری دیگر
وامیگذاریم.
Machine summary:
در اين نوشتار که حاصـل پـژوهش هـاي ميـداني و مشـاهدات اينجانـب است ، در آغاز به نشانه گذاريهايي پرداخته ميشود که دامدار براي اثبـات مالکيـت خـود براي روي دام مينهد و تا پايان عمر دام بر آن باقي ميماند و در ادامه نـام گـذاري دام بـر اساس رنگ و شکل طبيعي و جنس و سن دسـته بنـدي، شـرح و در جـداولي درج شـده است و در نهايت قاعده و فرمول نام گذاري استنتاج شـده اسـت .
کليدواژگان : داغ / درشم / نام گذاري دام / پرور/ کوچنده پيشينيه ي تحقيق در کتاب هاي فرهنگ واژگان گويش اليکايي (شاه حسـيني، ١٣٩٧) و ايـل سنگسـري (شاه حسيني، ١٣٩٠) به علائـم و نشـانه هـاي دام و نـام گـذاري گوسـفند و بـز در گفتـار کوچنـدگان دامـدار سنگسـري و اليکـايي پرداختـه شـده اسـت .
جهت نام گذاري ابتدا شکل گوش ، سپس رنگ اصـلي انـدام و پـس از آن بـه ترتيـب نشانه پيشاني، مشخصه ويژه و نهايت جنس و سن بيان ميشود.
نام گذاري بز از روي رنگ (جدول ٢) استک (estek) داراي گوش بزرگ لوله اي پيشوند کار (rka) داراي گوش کوچک لوله اي (شکل گوش ) کري (kari ) داراي گوش هاي ريز چسبيده اسبه خال گردن esbê xâl ) سفيدي که گردن آن سياه است (garden بز سياه رنگ که قسمت جلويي صورت و سينه و شکم آسکور سفيد است ، يا دو خط موازي سفيد روي صورت دارد و (âskur) سينه و شکم نيز سفيد است باهاک (khaba) سفيد يا نخودي.
نام گذاري گوسفند از روي رنگ (جدول ٣) کار (rka) داراي گوش کوچک و نوک تيز پيشوند (شکل گوش ) کر (kar) گوش هاي بسيار کوچک جمع شده و چسبيده .