Abstract:
مثلها بخشی از زنجیرههای زبانی هستند که ماهیتی استعاری دارند و لازم است بر اساس نظام شناختی انسان مورد مطالعه قرار گیرند. در این پژوهش 41 مثل کردی کرمانشاهی (گونة کنگاوری) مربوط به حیوانات و متناظرهای فارسی آنها، به شیوۀ میدانی گردآوری شدند که از آن میان 7 نمونه به عنوان نماینده طبقات بهدستآمده بر اساس مکانیزمهای شناختی استعاره و مجاز در چارچوب انگارة «استعارة زنجیرة بزرگ» (لیکاف و ترنر، ١٩٨٩) و الگوهای پیشنهادی (مندوزا و دیاز، ٢٠٠٢) درخصوص تعامل میان مجاز و استعاره مورد بررسی قرار گرفتند و با متناظرهای فارسی مستخرج از فرهنگ امثال و حکم دهخدا (1374) مقایسه شدند. یافتههای پژوهش ثابت میکند که در مثلهای کردی، استفاده از حیواننامها به دلیل زیستبوم منطقه و نیز پیشة اصلی ساکنان که کشاورزی و دامپروری است، نسبت به متناظرهای فارسی خود برجستهتر و بیشتر است. همچنین در مثلهایی که در آنها حیوان نقش اصلی را ایفا میکند، از استعارة مفهومی «انسان حیوان است» برای درک ویژگیهای انسانی از طریق صفات حیوانی استفاده میشود. در نهایت، به نظر میرسد که با وجود اختلافات فرهنگی میان گویشوران دو زبان در خلق مثلها، از ساز و کار شناختی یکسانی برای درک مثلها استفاده میشود و این امر تاییدی است بر وجود «جهانیها» ی زبان.
Proverbs are among linguistic chains that are metaphoric in nature which should be studied cognitively. In this research, 41 Kermanshahi Kurdish (Kangavari variant) proverbs containing animal names were collected in a field study. They were then compared with their modern Persian counterparts extracted from Dehkhoda’s (1995) Amsal va Hekam and analyzed based on Lakoff and Turner’s (1989) Great Chain Metaphor model and Mendoza and Diez (2002) conceptual interactional patterns between metaphor and metonymy framework. According to the findings, Kurdish proverbs make use of animal names more than Persian counterparts because of the geographic conditions, Kurds lifestyle, and their general profession that is farming. According to Great Chain Metaphor model, when animals play the main role in proverbs, the conceptual metaphor “PEOPLE ARE ANIMAL” is applied to conceive human behaviors by animal traits. As to the findings, although there are cultural differences between language speakers in creating proverbs, the same cognitive mechanisms are used in proverb perceptions and this confirms the linguistic universalities among all languages. Keywords: cognitive semantics, conceptual metaphor, metonymy, proverb, Kermanshahi Kudish (Kangavari dialect), new Persian.