Abstract:
آنچه در این مقاله می آید نگاهی به تصویرشناسی در ادبیات تطبیقی است. نگارنده، پس از مقدمه ای کوتاه از سابقه تصویرشناسی در فرانسه، به تعریف و انواع آن می پردازد. تصویرشناسی یکی از مباحث مهم و ریشه ای در ادبیات تطبیقی است چرا که بنای ادبیات تطبیقی در فرانسه بر آن نهاده شده است و تاثیر و تاثر که آغاز نگاه فرانسوی ها به ادبیات خارجی است در گرو شناخت تصویری از دیگری است. قسمت مهمی از این شناخت متعلق به فرهنگ « ناظر » است که چگونه به تصویر دیگری می نگرد و در این نگاه، فرهنگی را که در آن زیسته است، دخیل می کند. در این راستا به معرفی تصویرهای اگزوتیک و کلیشه هایی که در ادبیات از خلال نگاه دیگری به وجود آمده است، پرداخته خواهد شد و در پایان با بررسی چند سفرنامه، به پژوهش در سفرنامه ها در حوزه ادبیات تطبیقی اشاره می شود. با این بررسی و بیان مثال درصدد هستیم که به بدفهمی هایی که از این موضوع در حوزه پژوهش در ایران شده است، توجه کنیم و با تحلیل و نقد مثال ها بر این امر تاکید می کنیم که هر پژوهشی که در آن مقایسه تصویر صورت بگیرد در حوزه ادبیات تطبیقی نمی گنجد.
Imagology in Comparative Literature: Knowing the Self from the Other's Perspective Abstract: The present paper examines imagology in comparative literature. Imagology is one of the most important and rooted areas in comparative literature since it is the foundation of comparative literature in France. Impression and influence which form the beginning of the French views of foreign literature depend on the pictorial knowledge of the other. An important part of this knowledge belongs to the culture of the "observer" and the ways in which he or she looks at another's image and in this view involves the culture in which he or she has inhabited. Thus, the present paper deals with the exotic images and literary stereotypes that have been created through the perspective of another. In the end, the paper draws on research on travel writing in the field of comparative literature by analyzing several travelogues. The paper will demonstrate that, at times, there has been misunderstandings about the subject in Iran. By analyzing and critiquing these examples, we emphasize that not every research in which there is a comparing of images belongs in the field of comparative literature. Keywords: Comparative Literature, Exoticism, Imagology, Other, Self, Stereotype, Travelogue.
Machine summary:
ايـن جسـتار بـه معرفـي تصويرهـاي اگزوتيـک و کليشـه هايي کـه در ادبيـات از خـلال نـگاه ديگـري بـه وجـود آمـده اسـت ، و در پايـان بـا بررسـي چنـد سـفرنامه ، بـه تبييـن چگونگـي پژوهــش در ســفرنامه ها در حــوزة ادبيــات تطبيقــي مي پــردازد و بــا تحليــل و نقــد نمونه هــا ِبــر ايــن امــر تأکيــد مي کنــد کــه هــر پژوهشــي کــه در آن مقايســۀ تصويــر صــورت بگيــرد، لزومــاً در حــوزه ادبيــات تطبيقــي نمي گنجــد.
بنـا بـه نظـر دانيـل هانـري پـژو٥ تصويـر فقـط لازم نيســت بيــان ادبــي باشــد بلکــه نمــادي از واقعيــت فرهنگــي اســت کــه از خــلال آن 1 Georges Ascoli 2 Imagologie 3 Jean-Marie Carré 4 Marius-François Guayard 5 Daniel-Henri Pageaux (1939 - ) مي تــوان بــه مفاهيــم گســترده تري دســت يافــت : «تصويــر بازنمايــي يــک واقعيــت فرهنگــي اسـت کـه از خـلال آن ، فـرد يـا گروهـي کـه آن را بـه اشـتراک گذاشـته اند، فضـاي فرهنگـي را کـه در آن حضــور داشــته اند، توصيــف مي کننــد (١٣٥: ١٩٨٩ ,Chevrel &Brunel ).
در ارتبــاط بــا فرهنــگ عامــه در ســفرنامه ها تحقيقاتــي انجــام شــده اســت کــه از آن جملــه مي تــوان بــه مقالــۀ «جلوه هــاي فرهنــگ عامــه در ســفرنامۀ ســه ســال در آســياي ژوزف آرتــور گوبينــو» نوشــتۀ فرزانــه علــوي زاده و اميــد وحداني فــر(١٣٩٨)، «بررســي تصويرشناســانه مشــهد در ســفرنامۀ از خراســان تــا بختيــاري اثــر هانــري رنــه دالمانــي» از محمدرضـا فارسـيان و فاطمـه قاسـمي آريـان (١٣٩٧) و «تصويرشناسـي فرهنگـي ايرانيـان در آيينــۀ ســفرنامه پــولاک» از تــورج زيني ونــد و پرويــن اميــري (١٣٩٦) يــاد کــرد.