Abstract:
مقالۀ حاضر به معرفی رسالهای نویافته از نجمالدین رازی (573 – 654 ه.ق) میپردازد که در پایان قرن ششم، پیش از حملۀ مغول و در هنگام حیات مجدالدین بغدادی (شهادت: 607 یا 616 ه.ق) نوشته شده است. در این پژوهش ضمن تصحیح و شرح این رساله تلاش میشود تا با جستجو در همانندیهای میان این اثر با دیگر آثار نجمالدین، بهویژه مرصادالعباد، تعلق و انتساب آن به نجمالدین ثابت شود. به سبب استفاده از لغات و ترکیبات و عبارات همانند، احادیث یکسان، ابیات و اشعاری که نجمالدین در آثار خود از آنها سود برده است و همچنین طرح موضوعات مشابه میتوان این رساله را از نجم رازی دانست. روش پژوهش با توجه به اهداف آن در مقدمه تحلیلی سبکشناسانه و در بخش تصحیح به روش نسخهاساس است. این تصحیح براساس نسخۀ شمارۀ «2996ف» موجود در کتابخانۀ ملی ایران انجام شده است. نتایج پژوهش روشن میکند که رسالۀ کوتاه نویافته احتمالاً از نجم رازی است که طرح اولیۀ بخش اصلی کتاب مرصادالعباد را دربردارد و در ایامی نوشته شده که دست ارادت به پیر و شیخ خود مجدالدین بغدادی داده بوده است.
The present article introduces a newfound manuscript of one of Najm al- Din Razi's (573-654 AH) treatises, which was written before the Mongol invasion and during the life of Majd al- Din Baghdadi (martyrdom: 607 or 616 AH). Besides describing and editing the treatise, attempts are made in this study to prove its attribution to Najm al- Din by looking for similarities between this work and his other works, particularly Mirsad al-Ebad. Due to the similarities found in the use of words, collocations, and phrases; the use of the same hadiths, verses, and poems, which are present in other works by Najm al- Din; as well as the similarity in the topics raised; this treatise can be attributed to Najm al -Din Razi. Considering the goals of this research, a stylistic analysis approach and a historical analysis based on base manuscript were adopted. The editing was done on base manuscript (No. 2996 F) available in National Library of Iran. The results of the research make it clear that this newfound short treatise, containing an initial draft of Mirsad al-Ebad, was most probably authored by Najm al- Din Razi, which was written in the period when he paid homage to his sheikh, Majd al -Din Baghdadi.
Machine summary:
بعد از تحرير اين مطلب که هرکس نياز به پير و شيخي دارد، دوباره نجم الـدين بـر سـر سخن پيشين بازمي گردد و غرض خود از نگارش ايـن رسـاله را بيـان مـي کنـد تـا آن عزيـز (مخاطب رساله يا نامـه ) بدانـد کـه مـي بايـست خـودي خـود را مـشاهده کنـد و بدانـد کـه شايستگي خلافت حق را دارد اما افسوس که حقيقت خودي خود را گم کرده است .
نمونۀ ابيات : مـــا مـــست ز بـــادة الـــستيم هنـــوز وز عهــد الــست بــاز مــستيم هنــوز در صومعه با سجاده و مصحف و ورد دردي کش و رند و مي پرسـتيم هنـوز دو بيت بالا در بند ١ اين رساله و در مرصادالعباد (ص ٣٨٠) نيز آمـده اسـت کـه احتمـالا از خود نجم الدين است چون در متن ديگري ضبط نشده است .
زان مي خوردم که يار من زان مي خورد او را رخ سرخ گشت و ما را رخ زرد بيت بالا در بند ١ اين رساله و در مرصادالعباد (ص ٣٩) نيز آمده است کـه احتمـالا از خـود نجم الدين است چون در متن ديگري ضبط نشده است .
در زيرنـشاني تمـامي ٢١ حـديث کـه در مرصادالعباد نيز آمده است ، ذکر مي شود: إن الله خلق الخلق في ظلمة ثم رش عليهم من نوره ٧: در بند ١١ ايـن رسـاله ؛ مرصـادالعباد، ص ٣٣٤؛ مرموزات ، ص ٢٠؛ رسالۀ عقل و عشق ، ص ٥٦.
Keywords: Najm al-Din Razi, Newfound treatise, Manuscript editing, Majd al-Din Baghdadi, Mirsad al-Ebad.