Abstract:
سنت وقف از پیشینه تاریخی عمیقی در ایران برخوردار است و در طول سال های متمادی علی الخصوص پس از اسلام منشا اثرات بسیار ارزشمندی در عرصه اجتماع بوده است، امروزه با نابسامانی هایی همچون عدم هماهنگی با اقتصاد توسعه یافته امروز ، حاکمیت مدیریت سنتی و در نتیجه عدم اثربخشی و کارائی موقوفات روبروست. انجام این مهم مستلزم اموری همچون بازنگری در تعریف وقف وبهره گیری مناسب از عواید آن و افزایش حوزه اموال و نیز جواز وقف پول و استفاده از ابزار اوراق مشارکت برای احیای موقوفات و ایجاد ضمانت اجراهای موثر برای قوانین موجود و رفع خلاهای قانونی می باشد تا بتوان از عواید وقف بهره کافی برد. در خصوص نظر امام خمینی(ره) در نظارت بر موقوفات عام(نظارت استطلاعی)بر خلاف محقق اصفهانی ،ایشان معتقند است که چون وقف عام یکی از مصالح مسلمین است لذا حاکم باید از مصالح مسلمین حمایت کند ولی در موقوفات خاص با رعایت غبطه /(صغار و مجانین) در صورت تلف یا حیف ومیل اموال این گروه، دخالت حکومت الزامی ندارد.اینکه چگونه و در چه مسیری میتوان از عواید وقف در مسیر درست آن بهره برد، نیازمند کار کارشناسی و صرف عواید آن در جایگاه مناسب وقف است در غیر اینصورت از وقف در زمان ومکان مناسب آن بی بهره خواهیم ماند. حال این سوال مطرح می شود،چگونه می توان عواید موقافات را روز آمدی سازی کرد؟ این پژوهش به دنبال ارائه راهکارهایی برای حل این مشکل و برخورد ریشه ای با این مسئله بوده است.
Waqf is a well-respected tradition in which the good-natured person chooses this method among a variety of ways of doing good, enduring and immortal, thereby benefiting many people over many years and years and provides the satisfaction of God. Many people tend to do this kind of eternal act, but they are less able to participate in the endowment now. Waqf securities provide this opportunity for people with less financial ability. Given the profound changes in the world and the tendency to limit the role of the public sector in the economic, social and cultural spheres, the role of two non-governmental sectors has been the focus of attention, one the private sector and the other the non-profit civil sector at the top of which Endowment and Charity and given the Ijtihad of waqf rulings and its evolution by jurists throughout history, it is natural that the rulings and rules governing the management and regulation of the waqf institution should be changed. Now the question arises, how can the earnings of amphibians be updated? In this research, we will look for solutions to this problem and take a radical approach to this problem.
Machine summary:
در خصوص نظر امام خميني(ره ) در نظارت بر موقوفات عام (نظارت استطلاعي)بر خلاف محقق اصفهاني ،ايشان معتقند است که چون وقف عام يکي از مصالح مسلمين است لذا حاکم بايد از مصالح مسلمين حمايت کند ولي در موقوفات خاص با رعايت غبطه /(صغار و مجانين ) در صورت تلف يا حيف وميل اموال اين گروه ، دخالت حکومت الزامي ندارد.
ماده ١٤ آيين نامه اجرائي قانون ابطال اسناد فروش موقوفه مصوب ٣ / ٢ / ١٣٧٤ مقرر ميدارد: در مواردي که جهت مورد نظر واقف تغيير يافته باشد به صورت اصلي بازگردانده ميشود، مگر اينکه بازگرداندن آن به وضع اول موجب عسر و حرج و قلت درآمد و امثال آن باشد که در اين صورت ابقاي آن به صورت فعلي با اجازه ولي فقيه يا نماينده ايشان در سازمان اوقاف و امور خيريه بلا اشکال خواهد بود.
لذا از ديد اين دسته از حقوقدانان ارزش اقتصادي، قابليت مبادله و قابليت اختصاص به اشخاص معين عناصر مالي را تشکيل ميدهد با توجه به شرايطي که موقوفه بايد داشته باشد حال اين پرسش مطرح است که سهام قابليت وقف کردن را دارد يا خير؟ شرط اول که براي موقوفه بيان شد، عين بودن مال مورد وقف است .
البته ممکن است ديدگاه محقق اصفهاني مربوط به فرضي باشد که واقف براي وقف متولي قرار داده است که در اين صورت ، ميان ايشان و ساير فقها از جمله امام خميني اختلافي نيست .