Abstract:
هدف این پژوهش معرفی رویکرد سازهگرایی زیباگرایانه به عنوان رویکرد نوینی در حوزهی مطالعات تعلیم و تربیت اسلامی است. به این منظور و در ذیل معرفی این رویکرد، به بررسی گزارههای قرآن در باب تربیت، انسان و مفهوم زیبایی و دلالتهای آن در گزارههای مبنایی تربیت اسلامی پرداخته شده است. در فلسفهی اسلامی، تربیت به معنای ربوبی شدن یا خداگونگی و در قرآن، انسان نمایندهی خداوند در زمین و خدا صاحب نامهای زیبا، منشأ زیبایی و دوستدار آن معرفی شده است. از این منظر، در قرآن کریم، زیبایی به اهداف غایی حیات انسان گره خورده است. نیل به زیبایی در قرآن، بالاترین مرتبهی کمال و دلیل آفرینش حیات و مرگ آدمی، آزمودن او از نظر میزان زیبایی اعمال او بیان شده است. بر اساس این نگاه ویژه و این جایگاه بنیادین است که تبیین گزارههای مبنایی مفهوم زیبایی در قرآن و دلالتهای آن در تعلیم و تربیت اسلامی از اهمیتی ویژهای برخوردار است. در راستای این هدف، در این پژوهش، با استفاده از سه روش تحلیل محتوای کیفی، تحلیل شبه استعلایی و تحلیل و تفسیر مفهومی، به تبیین رویکرد سازهگرایی زیباگرایانه، به عنوان یک رویکرد جدید در حوزهی مطالعات تعلیم و تربیت اسلامی پرداخته شده است. این ایده نتیجهی توسعهی رویکرد جدید سازهگرایی واقعگرایانه، در حوزهی مباحث مربوط به زیباییشناسی در آموزههای قرآن است. از این منظر و بر اساس آموزههای اسلام در قرآن، به لحاظ وجودشناسی، زیباییها در جهان، مستقل از ادراک و توجه آدمی وجود دارند. این پیشفرض، همچنین، شامل وجود خداوند به عنوان زیبایی مطلق میشود. از منظر معرفتشناسی، در ایدهی سازهگرایی زیباگرایانه، زیبایی امری قابل دستیابی، برخوردار از معیارهای قابل تعریف و بنابراین قابل انتقال و قابل تعلیم است. از منظر انسانشناسی، مهمترین بخش رویکرد سازهگرایی زیباگرایانه، خصیصهی عاملیت در انسان است که به عنوانی موجودی عامل، مختار و تصمیمگیرنده، قادر است به هدف نیل و تشبه به زیبایی مطلق، در حد موجودیت خود و در مسیر آن، بر حسب ادراک، احساس، زبان و بافت ویژهای که در آن زیست میکند، سازههای ذهنی خود را از آن زیبایی مطلق خلق کند و گام به گام به هدف نهایی آدمی که تشبه به زیبایی مطلق است نزدیکتر شود.
The purpose of the present study is to introduce aesthetic constructivism as a new approach in the field of Islamic education studies. Using 3 methods of qualitative content analysis, analysis, and thematic interpretation, this research dealt with the explanation of aesthetic constructivism as a new approach in the field of Islamic education studies. This idea is as a result of expanding the new approach of realist constructivism in the realm of aesthetical discussions in the Qur’an’s instructions. In this regard and according to Islamic instructions in the Qur’an, beauties ontologically exist in the world independent from human understanding and attention. This premise also involves the existence of God as the absolute beaty. From epistemological point of view, beauty in aesthetic constructivism is an achievable issue that has definable criteria so it can be transmitted and taught. From anthropological view, the most important part of aesthetic constructivism is the agency of a human as an agent with free will and decision-making potential who is able to create his own mental constructions from absolute beauty to achieve and resemble that according to his existence, understanding, emotion, language and special context of living; and gradually approach the ultimate human goal that is resemblance to absolute beauty.