Abstract:
مسئله نفس الامر را ازدو بعد معرفت شناسی و هستی شناسی می توان مورد پژوهش قرار داد. از بعد هستی شناسی نفسالامر اشیاء واقعیتی در مرتبه وجودی بالاتر است. حکیمان و عارفان مسلمان در مصداق این واقعیت اختلافنظر
دارند. در این نوشتار دیدگاه عارفان درباره مسئله نفسآلامر از حیث هستیشناسی کانون بررسی قرار گرفته و پس از
گردآوری دادهها به روش کتابخانهای» مسئله نفسآلامر از منظر عارفان به روش توصیفی - تحلیلی, تبیین و سس با
ادله قرآنی مستدل شده و این نتیجه به دست آمده که از نگاه عارفان مسلمان نفسالامر اشیا عبارت است از: آعیان ثابته
یا همان وجود علمی آشیا پیش از ایجاد؛ البته به شرط تجرید کامل» حتی از همین وجود علمی» و رسیدن به ذواتی غیسی
و ازلی که در غیب ذات حق مستجناند و از نظر رتبه چهبسا قبل از اسما قرار بگیرند.
Machine summary:
در این نوشتار دیدگاه عارفان درباره مسئله نفس الامر از حیث هستیشناسی کـانون بررسـی قـرار گرفتـه و پـس از گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای، مسئله نفس الامر از منظر عارفان به روش توصیفی ـ تحلیلـی، تبیـین و سـپس بـا ادله قرآنی مستدل شده و این نتیجه به دست آمده که از نگاه عارفان مسلمان نفس الامر اشیا عبارت است از: اعیـان ثابتـه یا همان وجود علمی اشیا پیش از ایجاد؛ البته به شرط تجرید کامل ، حتی از همین وجود علمی، و رسیدن به ذواتی غیبـی و ازلی که در غیب ذات حقّ مستجن اند و از نظر رتبه چه بسا قبل از اسما قرار بگیرند.
مطلبی که درباره ذوات و نفس الامر اشیا نباید از آن غفلت کرد مجعول نبودن آنهاست ؛ بدین معنا که هر چیـزی از ازل بالضروره خودش ، خودش بوده است و تا به ابد نیز بالضروره خودش ، خودش خواهد بود و در این امر به کسـی جز خودش مدیون نبوده و نیست و نخواهد بود؛ و در رأس همه امور و ذوات ، نفس الامر و ذات خود حق تعـالی اسـت که ماهیت و حقیقتش صرف و محض وجود است و لذا در این امر (همانند سایر ذوات ) به کسی جز خـودش وابسـته نیست ؛ و از همین جهت است که او (به اعتراف همه و با هر مشربی) در بودن ، تحقق داشتن و بقا به چیزی یا کسـی هیچ گونه نیازی ندارد.
چنان که ملاعلی نوری در تعلیقه خـود بـر کتـاب مفـاتیح الغیـب صدرالمتألهین پس از اشاره به تقرر ازلی ذوات اشیا و بیان این مطلـب کـه تقـرر هـر چیـزی مطـابق بـا نفـس الامـر و اقتضائات ذات اوست ، میگوید: «این تقرر ـ که مطابق با نفس الامر و اقتضائات ذات اشیاسـت ـ میـزان مـوازین قسـط و عدل بوده و نیز ملاک سنجش خیر و شر ذات هر کس و هر چیزی است ».