Abstract:
مقرنس کاری ،یکی از عناصر تزیینی معماری است که در زیبا ساختن بناها به ویژه مساجد و مقبره ها با اهمیت میباشد. مقرنسها در بناها به شکل طبقاتی که روی هم ساخته شده برای آرایش دادن ساختمانها یا برای آنکه به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل شود، بهکار میروند. این مقرنسها را میتوان ازجمله وسایل موثر ساختن گنبدها دانست. هنرمندان معمار با بهره گیری ازابتکار وخلاقیت خود در سطوح داخلی و خارجی بناها با استفاده از مصالح آجر،گچ و ... شاهکارهای زیبایی در عرصۀ معماری تزیینی خلق کردهاند. مقرنسها معمولا در سطوح فرو رفته گوشههای زیر سقف ایجاد میشود؛اما محل قرار گیری این عنصر تزیینی میتواند در بالای دیوارها،سقفها ،گوشهها، سردرها و... باشد. به دلیل اهمیت تزیین درآثار معماری ایرانی،تلاش شده در این نوشتار، تاریخ تحولات هنر مقرنس کاری در ایران وآثار شاخص برجای مانده در مکانهای تاریخی مورد مطالعه وبررسی قرار گیرد.
Machine summary:
بررسي هنر مقرنس کاري در آثار معماري ايران با تأکيد بر دوره اسلامي 1 مهندس زينب لطفي چکيده مقرنس کاري ،يکي از عناصر تزييني معماري است که در زيبا ساختن بناها به ويژه مساجد و مقبره ها با اهميت ميباشد.
به دليل اهميت تزيين درآثار معماري ايراني،تلاش شده در اين نوشتار، تاريخ تحولات هنر مقرنس کاري در ايران وآثار شاخص برجاي مانده در مکان هاي تاريخي مورد مطالعه وبررسي قرار گيرد.
هنر مقرنس ، معماري تزييني، دکان داوود، گنبد، کاخ آشور،هاترا مقدمه : سرزمين تاريخي ايران با توجه به موقعيت خاص جغرافيايي نقش پل ارتباطي شرق وغرب را در قارة آسيا ايفا نموده است ، بنابراين ، در طول تاريخ در مسير تبادل وتهاجم فرهنگ ها و مهاجرت اقوام مختلف بوده است .
پايه و اساس معماري پارس از ساختمان هاي غرب ايران الگو گرفته ، ولي پارس ها در ساخت بناهاي مهم خود ( تخت جمشيد) از همکاري ساير ملل و کشور ها استفاده نموده اند.
اولين نمونه مشهور آن «دکان داوود» از زمان ماد است ؛ و در سر پل ذهاب که نماي صخره اي آن داراي سه جلو آمدگي در روي هم و هرکدام محيط بر ديگريست و مانند يک قرنيز مرکب خود را نشان ميدهد (زماني، ١٣٥٠: ١٠) در دوران هخامنشي هنر مقرنس تحولي چشم گير و بارز يافت به عنوان نمونه ميتوان از آتشگاه پاسارگاد نام برد.
از جمله بناهاي معروف اين دوره که داراي تزئين مقرنس هستند ميتوان به مسجد سپهسالار تهران ، تيمچه اميرالدوله کاشان که مقرنس هاي متعددي در آن به کار رفته ايت ، اشاره کرد( همان : ٦١).