Abstract:
ردپای سابقه آموزش رسمی محیطزیست در ایران را میتوان در نخستین برنامهریزی رسمی یافت. اما در واقع آموزش محیطزیست به معنای امروزی خود بیش از سه دهه عمر ندارد. در این مدت تلاشهایی برایی وارد كردن موضوعهای محیطزیستی در برنامههای رسمی كشور انجام شد و موضوعهای محیطزیستی در دروس مختلف گنجانیده شد. هدف پژوهش حاضر برنامهریزی درسی محیطزیست در آموزشهای مدرسهای و برنامههای درسی در ایران است. پرسش اساسی پژوهش چه راهکارهایی میتوان برایی بهبود وضعیت موجود حفظ محیطزیست در آموزشهای مدرسهای و برنامههای درسی دوران تحصیلی ایران پیشنهاد نمود؟ این پژوهش یک پیمایش کتابخانهای است و اطلاعات موردنیاز برایی پاسخگویی به سالها، از طریق اسناد و مدارک کتابخانهای، گزارشهای تحقیقی و جستجو در شبکه جهانی اینترنت جمعآوریشده است. یافتههای پژوهش نشان داد که وضعیت موجود حفظ محیطزیست در آموزش محیطزیست دوره تحصیل ایران علیرغم تلاشهایی که صورت گرفته چندان خوب نیست و توجهی که سایر کشورهای پیشگام نسبت به حفظ محیطزیست در آموزش مدرسهایشان دارند، در دوره تحصیلی در ایران مشاهده نمیشود. پژوهش حاضر نیز بهمنظور بهبود وضعیت حفظ محیطزیست در برنامههای درسی در ایران راهکارهایی از قبیل طراحی برنامه درسی آموزش محیطزیست، نیازسنجی آموزش زیستمحیطی، بازنگری اساسی نسبت به محتوای آموزش محیطزیست را پیشنهاد مینماید.
traces of the history of formal environmental education in iran can be found in the first official planning. but in fact, environmental education in its current sense is not more than thirty decades old. during this period, efforts were made to include environmental issues in the official programs of the country, and environmental issues were included in various courses. the aim of the present study is environmental curriculum planning in school education and curricula in iran. the main question of the research: what solutions can be proposed to improve the current situation of environmental protection in school education and curricula in iran? this research is a library survey and the information needed to respond to the years has been gathered through library documents, research reports and searches on the world wide web. findings showed that the current situation of environmental protection in environmental education in iran is not very good despite the efforts made and the attention that other pioneer countries have to environmental protection in their school education is not observed in iran. the present study also suggests solutions such as environmental education curriculum design, environmental education needs assessment, and a fundamental review of the content of environmental education in order to improve the environmental protection situation in curricula in iran.
Machine summary:
به طور جامع تر، اهداف آموزش محيط زيست : مهياسازي هر فردي برايي کسب دانش به منظور بهبود محيط زيست خود؛ 5 Curriculum Designing 6 Sumner 7 Stapp 8 North American Association for Environmental Education (NAAEE) 9 Schlesinger ايجاد آگاهي که سبب هوشياري درباره جنبه هاي فيزيکي، اجتماعي و زيباييشناختي محيط زيست گردد؛ ايجاد نگرشي نو يا الگويي از رفتار افراد، گروه ها و جامعه به طور کامل در قبال محيط زيست ؛ کمک به مهارت افراد در شناسايي و حل مسائل محيط زيستي است (شبيري و حقيقي، ١٣٩٨).
هدف اين نوع رويکرد آموزشي، حفاظت محيط زيست است که به واسطه آن فراگير با انواع ارزش ها، رفتارها و گرايش هاي اخلاقي مثبت چون مسئوليت پذيري، تعهد و رفتار دوستانه با محيط زيست ، آشنا شده و عمل مينمايد (نگ و ويزاياکومار١٧، ٢٠٠٥ :٢) بنابرايين برنامه درسي به عنوان يکي از عناصر اصلي آموزش که به قصد ايجاد تغييرات در رفتار يادگيرنده اجرا ميشود (لوي، ١٣٨٢) ميتواند اولين گام مؤثر برايي بهبود رفتار يادگيرنده در حفاظت از محيط زيست و ارتقاي اهداف آموزشي در برنامه درسي آموزش محيط زيست باشد (پريشاني و همکاران ، ١٣٩٥).
٣- پيشينه پژوهش کارل (٢٠٠٠) از کشور انگلستان در پژوهش خود با موضوع آموزش زيست محيطي به منزله واسطه اي برايي انتقال يادگيري در کودکان به اين نتيجه رسيد که کودکاني که با يک برنامه درسي و روش تدريس مناسب از جانب مربيان و با هدف کسب آموزه هاي زيست محيطي مورد آموزش قرار گرفته اند، از نظر دانش ، نگرش و رفتار نسبت به گروه کنترل ، به رشد قابل توجهي دست يافته اند.