Abstract:
جاده ها و مسیرهای مواصلاتی از مهم ترین زیر ساخت های توسعه تلقی می شوند و می توان گفت توسعه و پیشرفت در هر منطقه و کشور به وضعیت راه ها و جاده ها و کیفیت آن ها بستگی دارد. بررسی های تاریخی نشان می دهد که شهرها و مراکز جمعیتی مهم که در مسیر راه های ارتباطی بوده اند سریعتر توسعه یافته و از مزایای توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی بهره مند شده اند. توسعه و پیشرفت شهرهای مهم باستانی همچون شوش و همدان به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه های مهم ارتباطی چون راه شاهی یا شاهراه باستانی «جنوب- شمال» و جاده خاوران، «شرق به غرب» بوده است. برخی مناطق که به وسیله ی ایل راه ها به این شاهراه ها متصل شده اند نیز موقعیت مناسب یافته اند. در گذشته راه های عمده ارتباطی فلات مرکزی ایران با ساکنان میان رودان(عراق فعلی) از این منطقه ( محدوده ی تمدن ایلام )گذشته است. واقع شدن منطقه ی جغرافیایی زاگرس درحد فاصل چهار پایتخت بزرگ ایران در دوران باستان یعنی شوش ، پارسه ، هگمتانه ، و تیسفون( مدائن) مسأله ی ارتباط بین این شهرها و ایجاد جاده ها و راه های مواصلاتی را به دنبال داشته است. از این نظر می توان چنین اظهار نظر نمود که تعدد و تنوع آثار و ابنیه ی باستانی در این محدوده ی جغرافیایی نشانگر عظمت و اقتدار تمدن و فرهنگ این سرزمین می باشد. لذا در این نوشتار تلاش شده تا راه های باستانی بخش غربی فلات ایران به عنوان معابر جاده ی خاوران مورد بررسی قرار گیرد.
Machine summary:
واقع شدن منطقه ي جغرافيايي زاگرس درحد فاصل چهار پايتخت بزرگ ايران در دوران باستان يعني شوش ، پارسه ، هگمتانه ، و تيسفون ( مدائن ) مسأله ي ارتباط بين اين شهرها و ايجاد جاده ها و راه هاي مواصلاتي را به دنبال داشته است .
پيشينه ي تاريخي در دوران باستان راه هاي مهمي از فلات ايران امتداد يافته که ارتباط دهنده شرق و غرب بوده اند از جمله اين راه ها مي توان به شاهراه باستاني يا جاده شاهي اشاره کرد که پارسه ، انزان و شوش را از طريق مناطق غربي تمدن ايلام ، به نواحي شمالي عراق فعلي (اربلا) و در نهايت به شهر سارد پايتخت ليديه در آسياي صغير وصل مي کرد.
خانم فريااستارک در سفرنامه خود نوشته است : «اين جاده هاي کوهستاني در سراسر دنيا تقريبا از قرارگاه هاي باستاني مي گذرند» (استارک، فريا، ١٣٦٤: ١٣٠) از چنار باشي راهي به سمت شمال و از طريق کوه سيوان به شهر سيروان باستان امتداد دارد که کوچ رو مي باشد.
اين جاده نيز از جمله معابر مهم ارتباطي ساکنان زاگرس مرکزي به سمت شهر هاي باستاني ميان رودان بوده است .
اين راه به شهر سيروان و نيز ايلام فعلي (الرذ يا ردين ) متصل و از طريق راه هاي ديگري به سمت پايتخت ايران در تيسفون امتداد داشته است .