Abstract:
رﯾﺸﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﺳﺪه ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮی ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد، ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﺒﮏ ﺗﻔﺴﯿﺮی ﻣﻔﺴﺮ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺑﯿﻦ آﯾﺎت ﻗﺮآن
و ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻧﻮع روﯾﮑﺮد ﺗﻔﺴﯿﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮﯾﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮﯾﻦ، رﻓﻊ ﺗﻌﺎرض ﺑﯿﻦ ﻗﺮآن و داﻧﺶ اﻣﺮوز ﺑﺸﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ روش ﺗﻔﺴﯿﺮی، ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺻﺪ و اﻫﺪاف ﮔﻮﻫﺮی آﯾﺎت ﻗﺮآن ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﯿﺴﺖ. و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻗﺮآن ﺛﺎﺑﺖ و ﺗﻐﯿﯿﺮﻧﺎﭘﺬﯾﺮ را ﺑﺎ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی دﮔﺮﮔﻮن ﺷﻮﻧﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮ داد و اﮔﺮ ﯾﮏ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻋﻠﻤﯽ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺮ ﻗﺮآن ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﭘﺎ را در ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﻪ رای ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ در رواﯾﺎت وﻋﺪه ﻋﺬاب ﺑﻪ آن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻪ اﻗﺴﺎم ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ، ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن آن و آﺳﯿﺐ ﻫﺎی اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ.
Machine summary:
علت دوم، اوج گیری تفسیر علمی در یک قرن اخیر، در بین مسلمانان این بود که عده ای از مفسران و علما و یا دانشمندان علوم تجربی که حس دینی قوی داشتند، کوشش کردند با استخدام علوم تجربی، اعجاز قرآن را اثبات کنند.
آری قرآن، مثالها و مطالب علمی فراوانی، ارائه می کند که با جدید ترین قوانین و نظریات اثبات شده علمی، موافقت دارد و همین نکته، عجیب مورد توجه دانشمندان مسلمان، مفسران، حتی بسیاری از پزشکان، مهندسان مسلمان و غیر مسلمان قرار گرفت؛ تا آنجا که بسیاری از غربیها، مجذوب این بعد علمی قرآن شدند و به حقانیت اسلام، پی بردند و به دین اسلام مشرف شدند.
از این رو بسیاری از مفسران شیعه و سنی کوشش کردند، با کنار هم گذاردن مطالب علمی و آیات قرآن، اعجاز علمی قرآن را اثبات کنند (برای مثال به (تفسیر نمونه مکارم شیرازی، ج۱، ۱۳۶۴ش، ص۵۶۸) از شیعه و جواهر القرآن طنطاوی از اهل سنت، توجه کنید).
بیان کرده که امروز، پس از هزار و اندی سال، دانشمندان علوم تجربی به حقانیت آنها پی برده اند و جالب این است که بسیاری از نظریات قرآن، در محیطهای علمی آن زمان (مانند تمدن ایران، روم و یونان) قابل قبول نبوده؛ چرا که هیئت بطلمیوسی حاکم بر افکار دانشمندان، نمی پذیرفت که زمین حرکت کند و حتی گالیله را، به جرم چنین سخنی (قرنها پس از بیان قرآن) محاکمه و محکوم کردند (سرافرازی، ۱۳۶۴،ص۱۷).