Abstract:
امروزه، تربیت دینی و اخلاقی نوجوانان از مهمترین آرمانهای خانوادهها و از شاخصترین اولویتهای نظام آموزشوپرورش است و بنابراین، در پژوهش حاضر، درصدد تعیین مصادیق هنجارهای اسلامی درمیان دانشآموزان پسر دورۀ متوسطۀ دوم با عنایت به تجربۀ زیسته بودهایم. طرح مورداستفاده در تحقیق، کیفی و ازنوع پدیدارشناسی بوده است. جامعۀ موردمطالعه، کلیۀ اعضای هیئتعلمی دانشگاه فرهنگیان استان تهران و دانشآموزان پسر دورۀ متوسطۀ دوم در شهر تهران را شامل میشود که ازمیان آنها شانزده صاحبنظر و پانزده دانشآموز با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از ابزار مصاحبۀ نیمهساختاریافته استفاده شد. نتایج پژوهش نشان میدهد ازدیدگاه صاحبنظران حوزۀ تعلیموتربیت و دانشآموزان، مصادیق هنجارهای اسلامی در مدارس پسرانۀ متوسطۀ دوم در شش بُعد پوشش و وضع ظاهری دانشآموزان، رعایتکردن شعایر دینی، رعایتکردن ادب و احترام دربرابر مدیر و معلمان و دیگر کارکنان مدرسه، حُسن اخلاق و رفتار با دیگر دانشآموزان، رعایت بهداشت و پاکیزگی فضای مدرسه، و خودداری از قصور و سهلانگاری در انجامدادن وظایف، قابل تببین و بررسی هستند. براساس یافتههای پژوهش، درپی اجرای درست ابعاد ششگانۀ مصادیق هنجارهای اسلامی در محیط مدرسه میتوان به رعایتشدن هنجارهای اسلامی در مدارس متوسطه ازسوی دانشآموزان پسر، امیدوار بود و این مسئله در تحققیافتن اهداف موردنظر از تربیت اخلاقی در نظام آموزشوپرورش، بسیار مؤثر واقع خواهد شد.
Today, the religious and moral education of adolescents is one of the most important ideals of families and one of the most important priorities of the education system. The main objective of this study was to determine the examples of Islamic norms among high school male students. According to the nature of the subject and the research objectives, the research method used is qualitatively phenomenological. The statistical population of this study a sample of 16 experts and 15 students were selected for the interview using the purposeful sampling method. The data collection tools required in the included a semi-structured interview. The collected data were analyzed using qualitative analysis method. The results showed that from the viewpoint of school students and experts, male students of secondary schools, above average to Islamic norms in dimensions of dress and appearance, respect for religious rites, etiquette and respect for principals, teachers and others School staff, respect for ethics and behavior with other students, observing the hygiene and cleanliness of the school space, and not neglecting and neglecting their duties. According to the findings of the present study, it can be concluded that with the proper implementation of the six dimensions of examples of Islamic norms in the school environment, it can be hoped that the practice and observance of Islamic norms in secondary schools by male students that It can help effectively achieve the goals of moral education in the country's education system.
Machine summary:
فهرست نهایی مصادیق هنجارهای اسلامی در مدرسه ابعاد هنجارهای اسلامی, مصادیق هنجارهای اسلامی در مدرسه 1 , پوشش و وضع ظاهری دانشآموزان, پوشیدن شلوار و پیراهن متعارف (موردقبول عرف و شرع) نپوشیدن لباسهای آرمدار با اَشکال خاص مروج فرهنگ غرب و نمادهای افکار انحرافی یا فِرَق ضالّه نپوشیدن لباسهای چسبان و تنگ بلندکردن موها بهمیزان متعارف برای حضور در مدرسه برنداشتن ابروها خالکوبینکردن روی دستها و اعضای بدن طراحینکردن مدل موی سر مطابق با الگوهای غربی نتراشیدن موی صورت از ته با تیغ استفادهنکردن از زیورآلات طلا مثل انگشتر و گردنبند بلندنکردن ریش بهمیزان بیشاز حد متعارف 2 , رعایتکردن شعایر دینی (آدابورسوم مذهبی) , نمازخواندن در مدرسه روزهگرفتن در ماه مبارک رمضان اهتمامورزیدن به امر به معروف و نهی از منکر در مدرسه شرکتکردن در مراسم و مناسک مذهبی احترامگزاردن به مقدسات اسلامی مانند قرآن، کعبه، پیامبر (ص)، معصومین (ع) و اماکن مذهبی رعایتکردن حلال و حرام کسب فضایل اخلاقی انجامدادن امور خیر مانند کمککردن به فقرا و افراد بیبضاعت و نیز کمک برای ساخت مساجد پرهیز از رذایل اخلاقی مانند خودخواهی، پیروی از هوای نفس، عُجب، نخوت، دروغ، حسد و بخل 3, رعایتکردن ادب و احترام دربرابر مدیر، معلمان و دیگر کارکنان مدرسه, احترامگزاردن به معلمان و پرهیز از توهین و پرخاشگری به آنان کمککردن به معلمان در فرایند آموزش احترامگزاردن به مدیر و دیگر کارکنان مدرسه، و پرهیز از توهین و پرخاشگری به آنها مواجهۀ مناسب با کمبودهای موجود در مدرسه 4, رعایتکردن حسن اخلاق و رفتار با دیگر دانشآموزان, احترامگزاردن به همکلاسیها، و پرهیز از اهانت و پرخاشگری به دیگر دانشآموزان استفادهکردن از الفاظ محترمانه هنگام صحبتکردن با همکلاسیها و دیگر دانشآموزان پرهیز از مسخرهکردن دیگران پرهیز از بهکاربردن القاب زشت برقرارکردن روابط دوستانه با دیگر دانشآموزان طبق آموزههای دینی پرهیز از ناسزاگویی به دیگر دانشآموزان نشاندادن صداقت در رفتار خود خودداری از ورود به حریم خصوصی دیگران و قضاوت زودهنگام دربارۀ آنان 5, رعایتکردن بهداشت و پاکیزه نگهداشتن فضای مدرسه, رعایتکردن نظافت و بهداشت مکانها و وسایل مدرسه رعایتکردن بهداشت فردی همکاری و مشارکت در نظافت مدرسه 6, پرهیز از قصور و سهلانگاری در انجامدادن وظایف خود, بهموقع انجامدادن تکالیف درسی در مدرسه انجامدادن تکالیف درسی در منزل بهموقع حضوریافتن در مدرسه و کلاس درس پرهیز از غیبت غیرموجه در مدرسه درگیرنشدن با دیگر دانشآموزان در کلاس و مدرسه توجه و دقت به صحبتهای معلم پرهیز از بینظمی در کلاس و مدرسه قانونگرایی و پایبندی به قوانین، آییننامهها و دستورالعملها در مدرسه خودداریکردن دانشآموزان از ارتکاب تخلف (تقلب) در امتحانات داخلی و نهایی در مدرسه حفظ اموال مدرسه صرفهجویی در مصرف آب و برق در مدرسه بحث و نتیجهگیری در عصر جدید که به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرت یافته است، تربیت اخلاقی و دینی کودکان و نوجوانان اهمیتی دوچندان دارد و دغدغۀ مهم دستاندرکاران و مسئولان نظام آموزشوپرورش کشور بهشمار میآید.