Abstract:
خانواده باسابقهترین نهاد اجتماعی شناختهشده توسط بشر است؛ با وجود این تحلیل ماهیت آن یکی از مسائل پیچیده و اختلافی بین حقوقدانان میباشد و در دکترین کشورهای مختلف نیز مورد مناقشه واقع شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی خانواده با محوریت نصوص و منابع فقه و حقوق ایران به بررسی خانواده بهعنوان ماهیتی مستقل پرداخته است. روش پژوهش حاضر تحلیلی - توصیفی و جمعآوری اطلاعات ازطریق کتابخانه صورت گرفته و به اعتبار استفاده از نتایج حاصل از آن دارای جنبه کاربردی در زمینه اصلاح قوانین میباشد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که فقه و حقوق ایران شخصیت حقوقی مستقل خانواده را به رسمیت نمیشناسد؛ لکن آن را یک ماهیت مستقل و جدای از اعضای آن به حساب آورده است. به عبارت دیگر خانواده یک تأسیس مستقل به شمار میآید؛ لذا گفته میشود که کلیت خانواده معادل جمع اجزاء آن نیست بلکه این شبکه تأثیروتأثر مستمر روابط اجزاء است که بر پیچیدگی شناسایی خانواده میافزاید. نتیجه این رویکرد نوین آن است که خانواده به این اعتبار دارای آثار و احکامی جدا از آثار و احکام اعضای آن میباشد و برخی از آن عبارت است از: برخورداری حق حریم خصوصی، حق حیثیت معنوی، حق حمایت از تشکیل، تحکیم و تعالی، وجوب حفظ کیان خانواده و... .
The family is the oldest social institution known to mankind, nevertheless, the analysis of its nature is one of the complex and controversial issues among jurists, and it is disputed in the law of different countries. This research aims to explain the family with the focus on texts and sources of jurisprudence and law of Iran and examine the family as an independent entity. The research method is analytical-descriptive and data collection was done through library resources and it has a practical dimension as well in the field of law reform. The research findings indicate that Iranian jurisprudence does not recognize the independent legal personhood of the family, but it has considered it an independent nature and separate from its members. In other words, the family is an independent institution, therefore, it is said that the totality of the family is not equal to the sum of its parts, but this network is the continuous influence of the relations of the members, which add to the complexity of family identification. The result of this new approach is that the family has laws separate from the laws of its members, and some of them include: the right to privacy, the right to spiritual dignity, the right to support formation, consolidation and excellence, the obligation to preserve the family etc.
Machine summary:
(جعفري لنگرودي ٤، ١٣٨٨) برخي انديشمندان خانواده را يک نهاد اساسي و تأسيس حقوقي مستقل داراي نظام خاص مي دانند؛ لذا آن را گروهي متشکل از افراد دانسته که به دليل رابطه خويشاوندي يا رابطه زوجيت بين آن ها به اجتماع انساني مشترکي وابسته هستند و در آن اجتماع زن و شوهر به طور مشترک هدايت اخلاقي و تربيت فرزندان را برعهده دارند و درنتيجه باعث ايجاد فرهنگ مشترک شده اند و در واحد خاصي به نام خانواده زندگي مي کنند (ديناني ٥، ١٣٧٩).
» بر اساس اين ماده قانوني ميان شخص حقيقي و حقوقي نسبت به حقوق هيچ گونه تفاوتي وجود ندارد، جز در حقوقي که شخص نمي تواند موضوع آن ها واقع شود؛ ازجمله آثار شخصيت حقوقي مالکيت ، حيثيت معنوي ، دارابودن حق و تکليف ، حق حمايت اجتماعي است .
در نهايت بايد گفت باتوجه به ماده واحده اصلاح قانون تعيين تکليف تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايراني با مردان خارجي و به دليل اصل عقلايي آزادي افراد در کسب ، تغيير و حفظ تابعيت خود، نظريه استقلال تابعيت زوجين وجيه مي نمايد که در نتيجه آن ، خانواده نيز داراي تابعيت واحد و يگانه نخواهد بود؛ بنابراين با توجه به استقلال تابعيت افراد و نبود وحدت تابعيت براي نهاد خانوده شخصيت حقوقي آن نيز نفي مي شود.