Abstract:
دریافت قرآن به مثابه متنی ادبی و زیبا، در میان عرب زبانان پیشینهای مدید داشته و قرآن از منظر فصاحت و بلاغت در تمدن اسلامی از جایگاه بی بدیل برخوردار است. نظر به اینکه معیارهای نگارش و ارزیابی زیباییشناختی متون ادبی در جوامع مختلف، متفاوت بوده و هر جامعهای شاخصهای خاص خود را در سنجش و درک زیبایی دارد، در این پژوهش، با تمرکز بر دو تن از خاورشناسان آلمانی به نامهای تئودور نولدکه و آنجلیکا نویورث، واکنش زیباییشناختی به قرآن را در یک بافت فرهنگی متمایز و غیر عربی، بررسی نمودیم و ضمن بکارگیری روش توصیفی و تحلیلیِ مبتنی بر نظریهی دریافت هانز روبرت یاوس، درصدد برآمدیم با بازسازی افق انتظارات آن دو، چگونگی تأثیر گذاری قرآن را در یک فضای زبانی بیگانه، واکاوی و عوامل مؤثر بر این فرآیند را، شناسایی نماییم. می توان گفت ارزش زیباییشناختی قرآن در نزد خاورشناسان تحت تأثیر وظایفی است که آنها در پژوهشهای قرآنی خود درصدد آن هستند. اگرچه هر دوی آنها قرآن را به عنوان یک متن ادبی دریافت کردهاند، لیکن این دریافت یک تجربهی زیبایی شناختی به شمار نمی آید. آنها همچون پژوهشگری هستند که دیوان شعری را بدون توجه به دلایل زیبایی و تأثیرگذاری آن، صرفا جهت استنباط رسوم زندگانی مردم یک دوره، مورد خوانش قرار میده
The literary dimension of the Holy Qur'an holds significant importance in Islamic civilization. It is still considered the best literary work among Arabic speakers. However, since the criteria for creating and evaluating the aesthetics of literary texts vary from society to society, and each society has its own unique way of perceiving beauty, we have addressed the aesthetic reception of the Qur'an's literary text in orientalist studies. By examining the reactions of orientalists, who have a different understanding of literature and beauty than Arabs, we aim to gain insight into the reception of the Qur'an in a context other than Arabic language and culture. This study focuses on two orientalists, Theodore Noldeke and Angelika Neuwirth, and strives to understand the scope of their reception and the prevalent standards during the historical moment of their reception of the Quran. It can be said that the aesthetic value of the Quran among Orientalists is influenced by the tasks they pursue in their Quranic studies. They are like researchers who read a poetry collection solely for extracting the customs of a period without paying attention to its aesthetic reasons and impact.
Machine summary:
ياوس به منظور بررسي ايـن فرآينـد، مفهـوم "افق انتظارات (Horizon of Expectations)" را طرح نموده و اينگونه تبيين مي نمايـد کـه ذهـن خواننده ، در لحظه ي دريافت يک متن ، بـا مجموعـه اي از معيارهـاي ادبـي و زيبـايي شـناختي ، تجربيات و هنجارها انباشته گرديده است ، در نخستين لحظـه هـاي تعامـل خواننـده و مـتن ، بـه واسطه ي مجموعه اي از نشانه هاي آشکار و پنهان متن ، خواننـده بـراي دريافـت متنـي از يـک گونه ي ادبي خاص [ قصيده ، غزل ، رمان ، داستان کوتاه ]، مهيا مي شود و با توجـه بـه شـناخت خود از انواع ادبي و همچنين سبک و مضـمون آثـار ادبـي اي کـه وي آنهـا را پيشـتر خوانـده ، انتظاراتي در او نسبت به متن پيش رو، شکل مي گيرد و بر مبناي اين انتظارات ، نسبت بـه مـتن واکنش خاصي نشان مي دهد.
(١٩٨٢٨٨,Jauss) در پـژوهش حاضر، با بررسي واکنش هاي زيبايي شناختي خاورشناسان به قـرآن و بازسـازي افـق انتظـارات آنان ، به دنبال پاسخگويي به اين پرسش هستيم : با در نظر گرفتن واکنش هـاي زيبـايي شـناختي خاورشناسان به قرآن ، چه مؤلفه هايي در تکوين افق انتظارات آنان ، مؤثر بوده اند؟ به اين منظور، بر دريافت خاورشـناس آلمـاني تئـودور نولدکـه (Theodor Noldeke) (١٩٣٠-١٨٣٦) يکـي از بنيان گذاران مطالعات قرآني از چشم انداز تاريخي و فقـه اللغـه و همچنـين آنجليکـا نويـورث (Angelika Neuwirth) (١٩٤٣) بــه عنــوان يکــي از چهــره هــاي شــاخص مطالعــات ادبــي - ساختارگرايانه متن قرآن ، متمرکز مي شويم .