Abstract:
«اخلاق حکایت» در چالشیترین مفهوم آن، یکی از مُدلهای بحث، استدلال و توجیه در اخلاق کاربردی به شمار میآید. در این معنا، داستانها و حکایتهای زندگی تکتک افراد انسانی در شناخت ارزشها و هنجارهای اخلاقی آنان مؤثر بوده، مبنای تصمیمگیری اخلاقی آنان را میسازند و لازم است در مواجهه با چالشها و دوراهههای اخلاقی زندگی فردی و حرفهای جدّی گرفته شوند. اهمیت بحث از این معنا، با توجه به مدعیاتی چالشی که در خلال آن مطرح میشود، بر خواننده پوشیده نیست. به ویژه آنکه جای خالی این بحث در آثار مکتوب به زبان فارسی مشهود است. از اینرو، در این مقاله با اتخاذ روشی توصیفی۔تحلیلی، ابتدا توضیحاتی دربارۀ رویکردها و فواید اخلاق حکایت ارائه میشود و آنگاه به تبیین و ارزیابی سه رویکرد از چالشیترین رویکردهای «اخلاق حکایت» پرداخته خواهد شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد فواید حکایت برای اخلاق کاربردی، قابل انکار نیست. غفلت از حکایت - جدا از اخلال در تأمین بسیاری از عناصر بحث اخلاقی - به نقص در شناسایی همهٔ ابعاد پروندهها و موردهای بحث در اخلاق کاربردی میانجامد، اما تأکید بر این فواید به معنای حذف ضرورت نظریهها و اصول اخلاقی نیست.
One of the models for discussion, argument, and justification in applied ethics is “narrative ethics” which has a controversial concept. To understand the moral values and norms of each person in this sense, it would be helpful to hear the story of his life which can lay the foundations for moral decisions. Therefore, encountering the moral challenges and dilemmas in people’s individual and professional lives, we should take their stories seriously. In view of challenging claims which are made in this paper, it would be important to discuss this issue especially because there are not any works written so far in Persian. Adopting a descriptive-analytic method, this paper seeks first to explain the benefits of and approaches to narrative ethics, and then to explicate and analyze three challenging approaches to it. The findings of this study show that one cannot deny the benefits of narration for applied ethics. If narration is ignored, then many moral elements will be disordered, and all aspects of the cases of applied ethics will not be fully identified. It is worth noting that to put emphasis on these benefits is not to eliminate the need for moral theories and principles.
Machine summary:
براي نمونه ، هانس رزلينگ ، ده غريزٔه کليشه شده در ذهـن کلينگـر مـا را بر ميشمارد که منجر به خطاي فاحش ما در نگرش به زندگي و جهان هستي و در نتيجـه خطـاي در تصميم گيري اخلاقي ميشوند؛ در حالي که تحليل موشکافانه و داستاني ايـن غرايـز مي توانـد خطاي آنها را برملا ساخته و تصميم گيري هاي ما را تصحيح کند (رزلينـگ ، ۱۳۹۹) يا دانيل کـاهنمن تفکرات کلي اخلاقي ما را دچار بيدرنگي يا سرعتي ميداند که لازم است بـا فراينـدهاي فکـري کندتر، بادرنگ تر و متأملانه تر اصلاح شوند (کـاهنمن ، ۱۳۹۷) و شايد فرايند بادرنـگ تر و متأملانـه تر از فرايندي که اخلاق حکايت پيشنهاد ميکند، نتوان سراغ گرفت .
مـدافعان اخـلاق حکايتي در مواجهه با اين قبيل ظاهرفريبيها معتقدند که انديشـۀ آنـان بـه گروه هـاي سـتمديده و بـه حاشيه رانده شده اي مانند اقليت ها، زنان و بيماران مجال ميدهد کـه صـداي فروخفتـۀ خـود را بـالا ببرند و داستان رنج ها و مظلوميت هاي خود را با قدرت و شهامت بيان کنند (١٢٠٣ .
نقد اين رويکرد اين رويکرد با اينکه ويرانگرتر از رويکرد پيشين اسـت ، ولـي بـا نظريـه گرايي و اصـل محوري در اخلاق کاربردي منافاتي ندارد و با پذيرش نقش نظريه و اصل در تحليل مسائل اخلاقـي بـر ايـن معنا تأکيد دارد که اصول اخلاقي ما به وسيلۀ نوع داستان تاريخي گسترده اي که يک گروه يا ملـت را تشکيل مي دهد، ايجاد ميشوند، شکل ميگيرند و به وزن و اهميت نسـبي متصـف ميشـوند.
Narrative Ethics: Harvard University Press.