Abstract:
زمینه و هدف
روانشناسی مثبتگرا یکی از جدیدترین گرایشهای علم روانشناسی است که با تمرکز بر استعدادها و توانمندیها و ارزشهای منحصربفرد انسانی، به دنبال ارتقای سلامت و بهبود کیفیت زندگی است و با شناخت و طبقه بندی قابلیتها و فضیلتها و کشف زوایای پنهان وجودی انسان، او را در بهره گیری از نیروهای نهفته درون و برون یاری میکند. روانشناسی مثبتگرا مفاهیمی همچون خرد، عشق، مهرورزی و نوع دوستی، شادکامی، بردباری، خوشبینی، و امید را در بر میگیرد و در تثبیت و تعمیم آنها میکوشد. ادبیات فارسی نیز همواره مفاهیمی از این دست را در خود پرورانده و ارایه داده است. صایب تبریزی یکی از شاعرانی است که در آثار خود به این موضوعات نیز پرداخته است. بر این اساس هدف این پژوهش بررسی مولفه های روانشناسی مثبت نگر و همسویی آنها در غزلیات صایب تبریزی با هدف ادغام آرای روانشناسی نوین با نظریات روانشناسی اصیل موجود در فرهنگ خودی است.
روش مطالعه
این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و ارایه نمودار دایره ای انجام گرفته است. در راستای هدف پژوهش، به بررسی غزلیات شش جلدی صایب تبریزی به تصحیح محمد قهرمان (1364)، انتشارات علمی و فرهنگی پرداخته شده است.
یافته ها
در پایان بررسی غزلیات صایب و شرح و تفاسیر آن و تبیین مولفه های روانشناسی مثبت نگر، مضامینی که دقیقا با این مولفه ها همخوانی دارند، تحلیل شده و مشخص گشت میان مفاهیم روانشناسی مثبت نگر سلیگمن و این مفاهیم در غزلیات صایب تا حد زیادی همسویی وجود دارد. بسامد این فضیلتهای ششگانه در اندیشه و کلام او بترتیب عبارتند از: انسانیت (33 درصد)، تعالی و معنویت (20 درصد)، عدالت (15 درصد)، شجاعت (12 درصد)، خرد و دانش (10 درصد)، و میانه روی (10 درصد).
نتیجه گیری
براساس یافته های پژوهش حاضر میتوان نتیجه گرفت آنچه امروزه اندیشمندان غرب تحت عنوان روانشناسی مثبتگرا ارایه کرده اند، در آثار ادبی ایران زمین، از جمله غزلیات صایب تبریزی، با شواهدی دلکشتر و زیباتر دیده میشود، که با انسجام و استفاده روزمره از مفاهیم آن اشعار میتوان، بصورت کاربردی از آثار روحی و روانی آن بهره مند شد. در واقع نتایج به دست آمده نشان میدهد بسیاری از دانشهای مدرن که ریشه آنها در تمدن نوپای غرب جستجو میشود، قرنها پیش در گنجینه فرهنگ اسلامی- ایرانی موجود بوده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Positive psychology is one of the newest trends in psychology, which by focusing on unique human talents, abilities and values, seeks to promote health and improve the quality of life, and by recognizing and classifying capabilities and virtues and discovering the hidden corners of human existence. it helps him in using the hidden forces inside and outside. Positive psychology includes concepts such as wisdom, love, kindness and altruism, happiness, tolerance, optimism, and hope and tries to consolidate and generalize them. Persian literature has always cultivated and presented such concepts. Sa’eb Tabrizi is one of the poets who also addressed these issues in his works. Based on this, the aim of this research is to investigate the components of positive psychology and their alignment in Saeb Tabrizi's lyrical poetry with the aim of integrating modern psychological opinions with authentic psychological theories existing in Khodi culture.
METHODOLOGY: This research was carried out with a descriptive-analytical method and presentation of a pie chart. In line with the purpose of the research, the six-volume sonnets of Saeb Tabrizi edited by Mohammad Qahraman (1985), scientific and cultural publications have been examined.
FINDINGS: At the end of the review of Saeb's sonnets and their descriptions and interpretations and the explanation of the components of positive psychology, the themes that are exactly consistent with these components were analyzed and it was determined between the concepts of Seligman's positive psychology and these concepts in Saeb's sonnets to a great extent. There is alignment. The frequency of these six virtues in his thoughts and words are: humanity (33 percent), excellence and spirituality (20 percent), justice (15 percent), courage (12 percent), wisdom and knowledge (10 percent), and moderation (10 percent).
CONCLUSION: Based on the findings of the present research, it can be concluded that what western thinkers have presented today under the title of positive psychology, can be seen in the literary works of Iran, including Saeb Tabrizi's sonnets, with more attractive and beautiful evidence, which is with the coherence and daily use of The concepts of those poems can be used to benefit from its spiritual and psychological effects. In fact, the obtained results show that many modern knowledge whose roots are sought in the nascent civilization of the West, were present centuries ago in the treasure of Islamic-Iranian culture.
Machine summary:
در غزليات صائب نيز شواهدي به چشم ميخورد که اهميت دادن او به خلاقيت و ابتکار را نشان ميدهد، به برخي از آنها اشاره ميشود: يکي از اصطلاحاتي که صائب براي انديشۀ خلاقانه و نوآورانه به کار ميبرد، «فکر رنگين » است : پيش پاي فکر رنگين هيچ راهي دور نيست / چون حنا يک شب به هندستان رساند خويش را (٨٠) کرد تحسين رساييهاي فهم خويشتن / آن که تحسين کرد صايب فکر رنگين مرا (٩٢) فکر رنگين است باغ دلگشاي اهل فکر / چون غمي رو ميدهد سر در گريبان ميکشيم (٢٦٥٠) او در ورطۀ عادت و تکرار افتادن را موجب توهم آگاهي داشتن ميداند: ز عادت پردة غفلت شود اسباب آگاهي / که ماهي بستر و بالين کند از آب در دريا (٢٣٣) شيطان پابرجاست شود هرچه عادتي / بيچاره آن که در گرو رسم عادت است (٩١٩) با توجه به دغدغه هاي شاعران در سبک هندي براي مضمون پردازي و نازکخيالي، صائب بارها تأکيد کرده است بدنبال «طرز تازه » است : ياران تلاش تازگي لفظ ميکنند / صايب تلاش معني بيگانه ميکند (٢٠٢٢) ه ) هوش هيجاني (اجتماعي): هوش اجتماعي و هوش شخصي، دانش در مورد خود و ديگران ميباشد.
در غزليات صائب نيز شواهدي به چشم ميخورد که اهميت اين مباحث را در نظر او نشان ميدهد، به برخي از آنها اشاره ميشود.