Abstract:
هدف پژوهش حاضر، طراحی و اعتبار سنجی الگوی مطلوب برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دورۀ متوسطه با تاکید بر اسناد بالادستی (سند تحول بنیادین آموزش و پرورش-برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران) است. مطالعۀ حاضر براساس هدف، کاربردی، و از منظر روش پژوهش از نوع آمیخته (کیفی- کمی) است. روش تحقیق در حوزه کیفی؛ روش داده بنیاد با رویکرد نظام مند با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و در حوزه کمی؛روش توصیفی با پیمایش نظرات متخصصان با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته چند گویه ای لیکرت بوده و مشارکت کنندگان پژوهش حاضر در بخش کیفی؛ شامل منابع علمی، مقالات، پیشینه، تجارب جهانی، مبانی نظری، خبرگان و استادان حوزۀ علوم تربیتی، بهویژه برنامهریزی درسی و متخصصان ذیربط در سطح کشور؛ که علاوه بر رشته تحصیلی، دارای دانش و آگاهی، تالیف، مقاله، کتاب، تجربه عملی و آشنایی در زمینه موضوع مربوطه داشتند؛ با رعایت کفایت نظری، تعداد 10 نفر از مشارکت کنندگان خبرگان است؛ که با استفاده از روش نمونهگیری نظری ملاک محور، بهعنوان نمونۀ پژوهش تعیین گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کمی؛ کلیه معلمین مدارس متوسطه (شامل مدیران، معاونین، مشاورین و دبیران) استان گیلان می باشند که براساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 316 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده و خوشه ای از پنج منطقه گیلان (شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز) انتخاب شدند. تحلیل کیفی حاصل داده های مصاحبه خبرگان با استفاده از کد گذاری سه مرحله ای (باز-محوری-انتخابی) به روش داده بنیاد انجام گرفت که در نهایت مقولات (مولفه ها) به دست آمده در شش طبقه شرایط علی، پدیده مرکزی، راهبردها، عوامل زمینه ای، عوامل مداخله گر و پیامد ها طبقه بندی شدند و در تحلیل کمی داده ها ضمن بهره گیری از روش تحلیل عامل تاییدی، روش مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که عوامل زمینه ای و مداخله گر توانسته اند در تعیین راهبرد ها نقش تعدیل گری ایفا نمایند؛ همچنین شزایط علی، نقشی تعیین کننده بر فرایند عناصر دهگانه برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دانش آموران داشته که در نهایت منجر به انتخاب راهبرد ها و پیامد های مشخص شده گردیده است. براساس یافتههای کیفی پژوهش، مؤلفههای هدف، محتوا، فعالیتهای یادگیرنده، ارزشیابی، نقش معلم، منطق، مواد و منابع یادگیری، گروهبندی دانشآموزان، مکان یادگیری، زمان یادگیری به عنوان عناصر دهگانه برنامۀ درسی معنوی با الهام و تبعیت از الگوی اکِر کشف و استخراج گردید. و بر اساس یافتههای کمی پژوهش، دربارۀ میزان توجه معلمان مدارس متوسطه استان گیلان؛ همۀ مؤلفهها (عناصر دهگانه) برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در جامعۀ مورد مطالعه در حیطۀ دانش و نگرش بالاتر از حد متوسط میانگین فرضی جامعۀ مورد مطالعه و در سطح مطلوب ارزیابی شده، اما میزان توجه معلمان مدارس استان گیلان در همۀ مؤلفههای برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در حیطۀ مهارت و عمل در حد متوسط از میانگین فرضی جامعه مورد مطالعه بوده است. لذا در پژوهش حاضر الگوی برنامۀ درسی معنوی با رویکرد تلفیقی از برازش مطلوب برخوردار بوده و مورد تایید است.
spiritual curriculum with integrated approach in high school with emphasis on high-leveldocuments of fundamental change in education -Curriculum - program of Islamic Republic ofIran. present study is based on applied purpose, and in terms of research method is based on mixed type ones. , ,Curriculum planning and relevant specialists in the country, with theoretical adequacy; . statistical community of research at quantitative section includes all the high school teachers (managers, deputies, consultants and secretaries) in Guilan Province who were 316 teachers that have chosen based on Morgan table using simple and cluster random sampling method from five regions of Guilan (North, South, East, West and center). Analysis of expert interview data was performed using three-step coding using the foundation data methodwhich at last, the categoriesobtained elements of the Spiritual curriculum in 6 categories of causal conditions of Central phenomenon, strategies, contextual factors intervening Factors and consequences and in quantitative data analysis, while using the confirmatory factor analysis method, the structural equation modelling method showed that underlying and intervening factors have been able to play a moderating role in determining strategies. these findings were obtained based on the qualitative research finding, objective components, content, Learning activities, evaluation, teacher role, logic, learning materials and resources, students’ grouping, learning location and the time of learning as the ten-element of spiritual curriculum with the use of Eker models. based on the quantitative analysis of the research findings, about the regarding the level of attention of high school teachers in Guilan province,
Machine summary:
در پژوهش حاضر، پس از بررسی منابع علمی و پژوهشی معتبر توسط پژوهشگرو مطالعه دیدگاههای صاحبنظران و مصاحبه با خبرگان (اساتید برنامه ریزی درسی کشور و متخصصان ذیربط) با استفاده از روش داده بنیاد و تحلیل متون اسناد بالادستی نظام آموزشی(سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (مباحث: کلیات، ارزشها، ماموریتها، چشم انداز، هدفهای کلان، راهبردها، هدفهای عملیاتی) – برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (مباحث: مبانی، چشم انداز، اصول، رویکرد، هدفگذاری، هدف کلی، شایستگیها، حوزههای تربیت و یادگیری، راهبردهای یادگیری، ارزشیابی) مولفههای هدف، محتوا، فعالیتهای یادگیرنده، ارزشیابی، نقش معلم، منطق، مواد و منابع یادگیری، گروه بندی دانش اموزان، مکان یادگیری و زمان یادگیری؛ طبق مقوله بندی قیاسی (جزء به کل) از ریز مولفههای پژوهش حاضر استخراج و به عنوان عناصر دهگانه برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی در دوره متوسطه با الهام و تبعیت از الگوی اکر کشف وتبیین گردید.
حسینی و خادمی (Hosseini & Khademi , 2015)، ادیب منش (2018، Adib-manesh)، حسینی (Hosseini , 2013)، محمدی مهر (Mohamadi-mehr, 2019)، ون (Van , 2011)، تامپسون (Tampson,2013)، دارای وجوه مشترکی بدین شرح هستند: «تدوین محتوا بر اساس توسعه شایستگیهای برنامه درسی معنوی (دسترسی، ارزیابی و استفاده از مهارتها) پرورش مهارتهای تفکر انتقادی و حل مسئله، سازماندهی محتوا به روش تلفیق (ادغام مهارتهای برنامه درسی معنوی در ساختار برنامه، رشتههای تحصیلی و دروس مختلف) کل نگر (در بردارنده ابعاد مختلف دانشی، مهارتی و نگرشی) الگوی فعالیت محور (اقتباس فعالیتهای مهارتها از دنیای واقعی به درون محتوای برنامه درسی (زندگی شخصی، اجتماعی، حرفه ای) و طراحی محتوا بر اساس اشکال مختلف (چاپی، الکترونیکی)» زیرمقولهها و شاخصهای مقوله (مولفه) فعالیتهای یادگیرنده برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی مستخرج (به دست آمده) از مصاحبه خبرگان (اساتید برنامه ریزی درسی کشور و متخصصان ذیربط) و تحلیل متون اسناد بالا دستی (سند تحول بنیادین– برنامه درسی ملی) عبارتند از: تجربه کردن مهارتهای مختلف در فرایند یاد دهی، یادگیری در برنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی– آشنایی و استفاده فراگیران ازمهارتهای نوین و فناوریهای نو ظهور دربرنامه درسی معنوی با رویکرد تلفیقی – تجربه کردن و یادگیری مهارتهای معنوی – آشنایی، ترکیب و ارزشیابی مهارتها و...