Abstract:
امروزه سازمانها به منظور بهبود کارایی و اثربخشی سازمان و تحقق چشمانداز و فلسفهی وجودی خود، نیازمند کارمندانی هستند که رفتارهایی فراتر از نقشهایی که در شرح شغل سازمانی وجود دارد، از خود بروز دهند. چیزی که امروزه از آن با عنوان رفتار شهروندی سازمانی یاد میشود. البته اهمیت این امر در سازمانهای خدماتی همچون نیروی انتظامی دو چندان است؛ از سوی دیگر دین مبین اسلام بالاترین و بهترین برنامه زندگی و عمل است و پتانسیلهای بینظیری دارد که مدیریت منابع انسانی با بهکارگیری آن میتواند اقدامات مؤثرتری را انجام دهد و رفتارهای فرانقشی را در کارمندان ارتقاء بخشد. هدف مقاله فعلی مطالعهی نقش اقدامات مدیریت منابع انسانی در پرتو تعالیم اسلامی برای بهبود رفتار شهروندی سازمانی است؛ در این مقاله ابتدا رفتار شهروندی سازمانی و مدیریت منابع انسانی از دیدگاه اسلام و سپس نقش مدیریت منابع انسانی اسلامی در تقویت رفتار شهروندی سازمانی مورد بحث قرار گرفت. نتایج نشان داد که دین اسلام سرشار از آموزههایی است که دارای ظرفیت شگرفی برای ارتقا و بهبود رفتارهای مطلوب در کارمندان است و اگر هریک از زیر نظامهای مدیریت منابع انسانی یعنی کارمند یابی و انتخاب، آموزش و توسعه و جبران خدمت، پاداش و ارزیابی عملکرد با در نظر گرفتن آموزههای مکتب اسلام، قرآن و اهل بیت (ع) انجام پذیرند، ارتقا و بهبود هرچه بیشتر رفتار شهروندی سازمانی را به همراه خواهد داشت و در نهایت منجر به اثربخشی سازمانی خواهد شد.
Organizations today need employees who behave beyond the roles described in the organizational job description in order to improve their effectiveness and efficiency and the realization of their own vision and mission statement, something that is now called OCB. Of course, the importance of this in service organizations such as the police is twofold. On the other hand, the original religion of Islam is the highest and best Life and Action Plan and has unique potentials that human resource management can do more effectively with its implementation and improve post-role behaviors in employees. The purpose of this paper is to study the role of human resource management practices in the light of Islamic teachings to improve organizational citizenship behavior. In this paper, firstly, organizational citizenship behavior and human resource management from the point of view of Islam and then the role of Islamic human resources management in strengthening organizational citizenship behavior were discussed. The results showed that Islam is full of teachings that have a tremendous capacity to enhance and improve the desirable behaviors of employees and if each of the human resources management sub-systems, namely, recruitment and selection, training and development, compensation, rewards and performance appraisal implemented taking into account the teachings of the school of Islam, the Quran and the Ahlul-Bayt, will further enhance and improve organizational citizenship behavior and ultimately lead to organizational effectiveness.
Machine summary:
نتايج نشان داد که دين اسلام سرشار از آموزه هايي است که داراي ظرفيت شگرفي براي ارتقا و بهبود رفتارهاي مطلوب در کارمندان است و اگر هريک از زير نظام هاي مديريت منابع انساني يعني کارمند يابي و انتخاب ، آموزش و توسعه و جبران خدمت ، پاداش و ارزيابي عملکرد با در نظر گرفتن آموزه هاي مکتب اسلام ، قرآن و اهل بيت (ع ) انجام پذيرند، ارتقا و بهبود هرچه بيشتر رفتار شهروندي سازماني را به همراه خواهد داشت و در نهايت منجر به اثربخشي سازماني خواهد شد.
فرهنـگ سـازماني بـا تـوان بـالقوه خـود، ميتواند تأثير زيادي بر شکل گيري و ابعاد رفتارهاي شهروندي سازماني کارکنان داشته باشـد (نيـاور و همکاران ٢٠٠٨،٦: ٦٨٢)؛ زيرا فرهنگ ، هنجارهاي را براي افراد ايجاد ميکند که اين هنجارها منجر بـه بروز رفتار در آن ها ميشود (بردبار، ١٣٨٧: ٣٦).
ازآنجاکه سازمان ها به ويژه سازمان هاي نظامي که نيازمند جهشي عمـده در افزايش کارآمدي هستند، بايد زمينه را به گونه اي فراهم سازند که کارکنان و مديرانشان با آسـودگي خاطر تمامي تجربه ها، تواناييها و ظرفيت هاي خود را در راستاي اعتلاي اهداف سازماني به کارگيرنـد، اين امر ميسر نخواهد شد مگر اينکه عوامل مؤثر بر توسـعه رفتارهـاي شـهروندي سـازماني (OCBs) شناسايي و بسترهاي لازم براي پياده سازي و تقويت اين گونه رفتارها فراهم شود؛ بنـابراين هـدف ايـن پژوهش بررسي نقش و جايگاه اقدامات مديريت منابع انساني در ارتقاء رفتار شهروندي سازماني مبتنـي بر ديدگاه اسلام با تأکيد بر سازمان هاي نظـامي هسـت ؛ در ادامـه بـه بررسـي و تعـاريف هـر يـک از مقوله هاي رفتار شهروندي سازماني و مديريت منابع انساني از ديدگاه اسلام و زيرسيستم هاي مـديريت منابع سازماني از ديد اسلام و درنهايت نقش نگرش اسلامي به اين مقـولات دررسـيدن بـه اثربخشـي سازماني پرداخته خواهد شد.
D, (2000), Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review Of The Theoretical And Empirical Literature And Suggestions For Future Research, Journal Of Management, 26(2), PP: 513-563.