Abstract:
در واژهشناسی، واژه عنصری است که در ساخت گروه استفاده میشود و به پدیدهای خیالی، واقعی، مادی یا انتزاعی در جهان خارج دلالت میکند. در ایران، وظیفهی واژهسازی، تثبیت واژهها، واژهیابی و معادل-سازی، بر عهدهی فرهنگستان است. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی فرآیندهای واژهسازی وامواژههای مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی است، که با استناد بر نظریهی لایهای کیپارسکی که در حیطهی واژهسازی مورد استفاده قرار میگیرد، به انجام رسیده است. در راستای هدف ذکر شده، روش توصیفی–تحلیلی، ابزار جمعآوری داده به شکل کتابخانهای و رویکرد منطقی حاکم استقرایی- قیاسی بکار رفته است. نیز حیطهی وامواژههای غیرتخصصی در زبان فارسی نو، درصد سال اخیر صورت گرفته است. با توجه به هدف و روش یاد شده، جهت بررسی انگارهی صرف واژگانی کیپارسکی در معادلیابیهای مصوب فرهنگستان، 5000 معادلیابی بررسی شده است، که از میان آنها 600 واژه بر اساس ترکیب و اشتقاق برگزیده شده است، از این میان، تعداد 397 واژه، یا 66 درصد از کل پیکره، بر اساس نظریهی لایهای کیپارسکی، قابلیت تجزیه و تحلیل را یافتند. تعداد 203 واژه، برابر با 34 درصد از کل پیکره غیرقابل تحلیل ارزیابی گردیدند.
In lexicology, a word is an element that is used in the construction of a group and refers to an imaginary, real, material or abstract phenomenon in the outside world. In Iran, the task of creating words, consolidating words, finding words and making equivalents is the responsibility of Academy of Persian Language and Literature. Based on this, the aim of this research is to investigate the word formation processes of loanwords approved by the Persian Language and Literature Academy, which has been done based on Kiparski layered theory, which is used in the field of word formation. Due to the research aim, the descriptive-analytical method, the data collection tool in the form of a library and the inductive-deductive logical approach have been used. Also, the area of non-specialized loanwords in New Persian language has increased in recent years. According to the mentioned Aim and method, in order to investigate Kiparski lexical concept in the equivalences approved by the Academy, 5000 equivalences have been checked, among which 600 words have been selected based on composition and derivation, among them, 397 words, or 66% of the whole body was able to be analyzed based on Kiparski layered theory. The number of 203 words, equal to 34% of the entire words, was evaluated as unanalyzable.
Machine summary:
بررسی فرآیندهای واژه سازی در معادل یابی وام واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی بـر پایـۀ انگـارة صـرف واژگـانی کیپارسکی: با تکیه بر اشتقاق و ترکیب / رحمانی ، مریم دانشجوی دکترای زبان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم ، ایران / شیخ مرند، ابراهیم استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دماوند، ایران / نصرت زاده ، حیدر استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دماوند، ایران در واژه شناسی، واژه عنصری اسـت کـه در سـاخت گـروه اسـتفاده میشـود و بـه پدیده ای خیالی، واقعی، مادی یا انتزاعی در جهان خارج دلالـت میکنـد.
برای بررسی انگارة صرف واژگـانی کیپارسـکی در معادل یابیهـای مصوب فرهنگستان ، ٥٠٠٠ معادل یابی بررسی شـده اسـت ، کـه از میـان آنهـا ٦٠٠ واژه بـر اساس ترکیب و اشتقاق برگزیده شده است ، از این میان ، تعـداد ٣٩٧ واژه ، یـا ٦٦ درصـد از کل پیکره ، بر اساس نظریۀ لایه ای کیپارسکی، قابلیت تجزیه و تحلیـل را یافتنـد.
ضـرورت دیگـر آن اسـت کـه صرف واژگانی١ برای مطالعۀ ساختمان واژه های زبان انگلیسی تدوین شده اسـت و مسـتلزم آزمودن در زبان های دیگر به عنوان مثال زبان فارسی است تا این نظریـه بـا هـدف تکمیـل و رفع اشکالات احتمالی در زبان فارسی مورد آزمایش قرار گیرد تا در نهایت به عنـوان نظریـۀ جامع و قابل اعتماد بتواند در بررسی و مطالعۀ فرآیندهای واژه سازی در فارسی بـه کـار رود.