Abstract:
یافت شدن نسخههای خطی جدید و اهمیت آنها در مواردی برای شناخت هویت اثری مجهول، یکی از نکات بدیهیدر لزوم شناخت
و تلاش برای یافتن نسخههای خطی جدید است. از میان آثار منتشر شده در حوزه اندیشه سیاسی یا به عبارت دقیقتر،
سیاستنامهنویسی، کتاب التاج فی اخلاق الملوک منسوب به ادیب و عالم معتزلی عمرو بن بحر مشهور به جاحظ (متوفی 255 ق) از کهنترین
آثاری است که محققان دیر زمانی است با آن به واسطه چاپ محققانه احمد زکی پاشا (قاهره 1914) آشنایی دارند. فهرست شدن برخی
نسخههای تازه، باعث شناخت هویت اصلی مؤلف کتاب شد که اینک میدانیم عالمی از قرن سوم به نام حارث بن محمد تغلبی/ ثعلبی
بوده است. نوشتار حاضر بررسی در این خصوص است.
Machine summary:
"از متون فراوانی که در این عصر به عربی ترجمه شده، ابن ندیم در الفهرست گزارش مفصلی آورده است اما با تأسف تنها تعداد معدودی از این گونه متون تا به امروز به نحو مستقل باقی مانده و برخی از آنها در اختیار ما قرار گرفته است، هر چند بخش اعظمی از این گونه متون تا قرنهای هفتم و هشتم موجود بوده و در آثار نگاشته شده در باب آداب الملوک از آنها استفاده شده است.
براساس برخی نقلقولها که در این کتاب آمده و شادروان محمدتقی دانشپژوه متفطن آن شده بود، نشان میداد که مؤلف کتاب التاج فردی به نام محمد بن حارث ثعلبی / تغلبی است که دانش پژوه همو را مؤلف التاج معرفی کرده است و گفته که در حدود 247 ق / 861 م به تألیف کتاب خود مشغول بوده و عنوان کتاب او نه التاج که اخلاقالملوک است.
این مطلب که محمد بن حارث ثعلبی مترجم و مؤلف کتاب در حقیقت کتاب اخلاق الملوک خود را براساس ترجمه متنی از عصر ساسانی با افزودن مطالبی از خود بر آن (بخش سوم) گردآورده است با شواهد دیگری نیز تأیید میگردد.
دلیل دیگری که میتواند به عنوان تأییدی بر عنوان کتاب یعنی اخلاقالملوک ارائه کرد، نقلقولی از این کتاب با همین عنوان در کتاب رسل الملوک ابن فراء است که مرحوم محمدی ملایری در مقالهای که درباره کتاب التاج جاحظ نگاشته است، به آن اشاره کرده و گفته که این عبارت به همان صورت با تغییری اندک در کتاب التاج نقل شده است."