Abstract:
به موضع ابوحنیفه درباره اهل بیت(علیهم السلام)، از دو منظر می توان نظر افکند: یکی با این پیش فرض جا افتاده که وی در زندگی علمی خود همواره در تقابل با اهل بیت(علیهم السلام) بوده و به تعبیر برخی، در برابر اهل بیت(علیهم السلام) دکان گشوده بوده است. اما منظر دیگر آن است که اوراقی چند نیز از روابط دوستانه و متلمذانه ابوحنیفه با اهل بیت(علیهم السلام) برخوانده شود و حقایق غیر قابل کتمانی که درباره موضع شیعی گونه وی در منابع شیعی و سنی موج می زند، بازخوانی گردد. از آنجا که سالها بلکه قرنها از منظر نخست به موضع ابوحنیفه درباره اهل بیت(علیهم السلام) نگریسته شده، این نوشتار در پی آن است که یک بار هم از قله و فراز دیگری به این وادی نظاره کند و پرده از رخ برخی حقایق غبار گرفته برگیرد.
From two angels Abou-Haneefeh's point of view could be viewed and judged: One is to consider the common presupposition introducing him as a person who has always opposed Ahle-Beit (a); and as some have put it، he had made a business for himself. The other point of view is to consider his friendly relationship with Ahle-Beit (a)، and his learnings in their presence to recall and revive the undeniable facts concerning his Shiite approach which is plentiful in Sunnite and Shiite sources.
Since، for centuries، the first point of view has been considered as the real one، the present research tries to view the issue from another dimension، disclosing some covert facts.
Machine summary:
در اين ميان، تصحيح نگاه حنفيان به اهلبيت(عليهمالسلام) و تشيع و نيز تصحيح نگاه شيعيان به ابوحنيفه از اهميت بالايي برخوردار است و تقريب بين دو مذهب تشيع امامي و حنفي تقريب بين اکثريت مسلمانان خواهد بود.
کتب و رسالههايي همانند الفقه الاکبر، العالم و المتعلم و الوصية که در اصل نيز تأليف شخص ابوحنيفه نبود و به دست شاگردانش تنظيم شده بود، در ادوار بعدي به وسيله حنفيان اهلسنت و جماعت تغييرات بيشتري پيدا کرد، به گونهاي که امروزه مسائل کلامي مطرح در اين کتب و رسالهها دقيقاً بر مبناي انديشههاي کلامي مکتب ماتريدي است و حتي اصطلاحات و تعبيرات به کار رفته در آنها (اصطلاح و نظريه کسب، تعبير بلاکيف در مورد صفات خبري و...
بر اساس روايات بسيار محدود حنفيان كلامي و عدلگرا و روايتهاي منقول در منابع غيرحنفي (منابع كلامي، تاريخي، مناقب و غيره) و حتي پذيرش برخي روايتها و قرائتهاي حنفيان اهلسنت و جماعت و مكتب ماتريدي از انديشههاي كلامي ابوحنيفه، ميتوان اذعان كرد كه وي در زمينه كلام راهي ميانه را پيموده است كه در بسياري از مباحث کلامي آن روز، به معارف مكتب اهلبيت(عليهمالسلام) نزديك ميشود.
19 در باب «نظريه ارجاء» نيز بايد گفت كه ارجاء مورد نظر ابوحنيفه به معناي اباحيگري نيست، بلکه وي با اين نظريه عمدتاً ديدگاه خوارج را تخطئه كرده و در پي آن بوده است كه راه تكفير مسلمانان از سوي همكيشانشان را سد نمايد.
جدا از برخي سخنان او كه در شأن امام علي(عليهالسلام)، صادقين و زيدبنعلي در فصول قبلي گذشت، فضايل ديگري نيز در مورد ائمه اهلبيت(عليهمالسلام) از ابوحنيفه نقل شده است.