Abstract:
در این نوشتار، نخست معنای واژه «استشراق» بررسی و تعریف خاص آن ـ اسلامشناسی غیرمسلمانان ـ بیان شده و سپس تاریخچه شرقشناسی و شش مرحله آن به کاوش گذاشته شده است که از آغاز روابط سیاسی شرق و غرب و رقابت تمدنهای آنها شروع میشود و در ادامه، آشنایی غربیها با اسلام و نقدنویسی انفرادی علیه آن، ترجمه قرآن، دفاع کلیسا و جنگهای صلیبی و انتقال علوم و تمدن اسلامی به غرب به بحث گذاشته شده است. (تذکر: چهار مرحله دیگر شرقشناسی در مقاله بعدی بررسی میشود.)
Machine summary:
"17 دکتر عبدالمنعم فؤاد ـ استاد دانشگاه الازهر و دانشگاه امام محمد بن سعود ریاض ـ مینویسد: «نویسندگانی که در تعریف «استشراق» عنصر غربی بودن نویسنده یا شئون و ابعاد غیر دینی کشورهای شرقی و پژوهشهای آنها را دربارة غیر اسلام دخیل دانستهاند، عمدتا به تاریخ و پیشینة پدیدة استشراق توجه داشتهاند؛ اما آنچه اینک معرکة نزاع استشراق معاصر بین ما و مستشرقان است، فعالیتهای علمی و تبلیغی دشمنان اسلام برای تشکیک در معارف اسلامی و تضعیف ایمان مسلمانان است؛ زیرا مگر کتبی که دانشمندان غیر مسلمان در ژاپن، چین، کره، هند، کشورهای جنوب شرق آسیا و مانند آنها دربارة اسلام و قرآن و مسلمانان نگاشتهاند، همرنگ و هم جهت با کتب دانشمندان غربی اسلام شناس نیست و آیا اهداف مشترک را تعقیب نمیکنند؟» 18 چنان که دکتر احمد عبدالحمید غراب نیز همین تعریف را برگزیده است.
5. مرحله دفاع کلیسا و غرب و شروع جنگهای صلیبی دعوت جهانیان به اسلام در پنج قرن اول با استقبال مردم کشورهای مختلف شرق و غرب جزیرة العرب رو به رو میشد، عقلانیت، مستدل بودن عقاید اسلامی، جامعیت قوانین زندگی، انسانیت و معنویت گرایی دین اسلام و نیز اخلاق پیامبر و پیشوایان اسلام عامل عمدهای در پذیرش آزادانه این دین از سوی جوامع شرقی و غربی بود؛ اما ورود اسلام به اروپا و اندلس و مرزهای فرانسه به ناگاه دستگاه پاپ و کلیسا را که تا آن روز بر اروپا حاکمیت مطلق داشتند، به وحشت انداخت؛ از این رو، از قرن دهم میلادی پاپها و کشیشهای بزرگ مانند جربرت ـ راهب فرانسوی در قرن 10 ـ پطرس عالی قدر در قرن 11، و دیگران خود وارد میدان اسلام شناسی و شرق شناسی شده و به فراگیری زبان عربی و ترجمه قرآن کریم و نوشتن نقد و اشکالات بر آن شدهاند."