Abstract:
در سالهای آغازین سدهء نوزدهم،همزمان با به قدرت رسیدن قاجارها در ایران،تحولات بینالمللی و منطقهای زمینهساز ورود ایران به دایرهء سیاست بینالملل گردید.مشخصهء اصلی سیاست خارجی ایران از این پس،مدت زمانی بیش از یک سده،رقابت روسیه و انگلیس در چارچوب تئوری تعادل مثبت بود. پیامدهای منفی این رقایت،برخی از دولتمردان ایران را در سدهء نوزدهم و حتی نیمهء نخست سدهء بیستم به اتخاذ راهکار نزدیکی به یک قدرت سوم ترغیب کرد.
هدف پیشگامان سیاست نزدیکی به آمریکا به عنوان قدرت سوم در ایران،کاستن از پیامدهای منفی رقایت دو رقیب در ایران بود،اما مجریان این سیاست در سالهای پس از مشروطین،افزون بر هدف پیشین در صدد بهرهبردن از کمکهای مالی و انسانی آن دولت برای اصلاح و کارآمد نمودن ساختار مالی و اداری ایران بود.
شوستر و همراهانش در مهء /1191جمادی الاولی 9231 در حالی وارد ایران شدند که اوضاع بینالمللی برای فعالیت آنها در ایران،به دلیل نزدیکی سیاسی روسیه و انگلیس،مهیا نبود.ازاینرو شوستر پس از هشت ماه ماندن در ایران،به دلیل التیماتوم دولت روسیه،به ترک ایران ناگزیر شد،اما صرفنظر از چالشهای خارجی،شوستر برای انجام اصلاحات،به لحاظ داخلی نیز با مشکلاتی روبهرو بود.در اینباره این پرسش مطرح میشود که اگر دولت روسیه اولتیماتوم نمیداد و شوستر در ایران میماند،آیا وی به انجام اصلاحات مورد نظر خود در ایران موفق میشد؟
Machine summary:
"این پرسش مطرح میشود که اگر دولت روسیه اولتیماتوم نمیداد و شوستر در ایران میماند،آیا وی به
انجام اصلاحات مورد نظر خود در ایران موفق میشد؟کلیدواژهها:مشروطه-مورگان شوستر-اصلاحات-روسیه-انگلیس.
آمریکایی برای ساماندهی امور اداری و اصلاح اوضاع مالی ایران بود؛کوششی که به استخدام
مشروطیت،هدف از نزدیکی به نیروی سوم،افزون بر هدف پیشین،استفاده از کمکهای مالی و انسانی آن دولت به منظور کارآمد نمودن سامانهء اداری و اصلاح نظام مالی ایران نیز بود.
استخدام کارشناسان مالی از آمریکا را برای ساماندهی و اصلاح اوضاع مالی ایران با وزارت امور
استراتژی بود که بریتانیا نه تنها نفوذ روسیه را در شمال ایران به رسمیت شناخت،بلکه از این پس
دلیل آن هم روشن بود:در این مقطع اتحاد با روسیه برای انگلیس،ارزشی بیش از ایران
بختیاریها بر ایران یاد میکنند،اما کوشش شوستر برای سامان دادن به امور مالی و نهادینه ساختن
مشکلاتی روبهرو بود که مهمترین آنها عبارتند از:1)ادارهء امور مالیاتی ایران در انحصار
درک او از اهمیت جنوب ایران برای دولت بریتانیا و کوشش وی در نزدیکی به این دولت،و
04به دنبال این مسئله بود که دولت بریتانیا نیز به شیوههای مختلف
افزون بر کاهش اقتدار دولت مرکزی،معضل دیگر فراروی پیشکار مالیهء این منطقه،
وی برای نهادینه ساختن امور مالی در جهت رفع سیاست مرکزگریزی این ناحیه،روبهرو بود.
حکومت کتبا در مداخله به عمل مالیات اقرار کرده و واقعیتش این است که احکام وزارت جلیلهء
نظر به اینکه امر مالیهء خوزستان دارای اهمیت بوده و میتوان گفت تاکنون دیناری از مالیات آنجا به
(2)-برای اطلاع بیشتر از سیاست خارجی ایران درباره موضوع قدرت سوم نک:"