Abstract:
ورود افکار فمینیستی به ایران، صاحبنظران ایرانی را واداشت تا با طرح چالشهایمربوط به جایگاه زن در اسلام، از حقوق و عقاید اسلامی دفاع کنند. از جمله، علامهسیدمحمدحسین حسینی طهرانی در کتاب «رساله بدیعه» (در تفسیر آیه الرّجال قوّامونعلی النّساء بما فضّل اللّه بعضهم علی بعض) به بررسی و پاسخ شبهات موجود در امرقضاوت و حکومت زنان پرداخت. ایشان در این کتاب، محدودیت در امور اجتماعیمثل قضاوت، حکومت، جهاد و اختلاط با مردان را برای زنان سلب حق ندانسته، بلکهاعطای حق به نحو اتم و اکمل به حساب آورده است. وی در استدلال خویش، عمدتامصالح نوع بشر در تشریع قوانین را نادیده گرفته و از دلایل عام نتیجهای خاص اتخاذکرده است. نوشتار حاضر به نقد کتاب مزبور از دیدگاه منطقی و نوع مغالطاتی که در علم منطقدر آنها گفتوگو میشود میپردازد.
Machine summary:
(حسینی طهرانی،1404 ق، ص 25ـ31) ایشان با انضمام این سه مقدمه به این کبرای کلی که «مخلوقات و از جملهانسان بر نوع و وجهه واحد و یکسان آفریده نشدهاند، بلکه در نوع انسانی از نظرنیروی جسمانی و قوای مادی قوی و ضعیف وجود دارد و نیز از نظر صفات روحیو غرایز اخلاقی و تفکر و احساسات و عواطف افراد مختلف و متفاوت دیدهمیشوند» (همان، ص 31) و بیان اینکه «از جمله مرد و زن هر یک به ویژگیهایی مجهز ساخته و برای هر یک از آنها (ذکور و اناث) بر حسب ظرفیت و گنجایش وخصایص وجودی، برنامه و تکالیفی مقرر فرموده است» (همان، ص 32)، چنیننتیجهگیری میکند: «بنابراین، اگر در بعضی از امور اجتماعی مثل قضاوت وحکومت و جهاد و اختلاط با مردان و ...
حضرت علامه در این استدلال دچار مغالطه سوء اعتبار حمل از نوع عدمتکرار حد وسط شدهاند؛ زیرا حیوان در یک مقدمه (انسان حیوان است) حیوانلابشرط یا همان جنس منطقی است، در حالی که در مقدمه دیگر حیوان به شرطلاست که قابل حمل بر انسان نیست.
نظیر همین مغالطه در پاسخ به شبهه دیگر در همین قسمت نیز تکرارشده است؛ آنجا که میفرمایند: «و اگر گفته شود که در حیوانات ماده نیزیک نوع حجاب از طرف جنس نر وجود دارد که موجب ضعف او شده استمیگوییم که: بنابراین، حجاب امری لازم و ضروری است که عالم تکوینبه آن اقرار دارد و هیچ حیوانی از آن مستثنا نیست.